Çin, geleceğine karar veriyor

Çin Anayasası’na göre devletin en yüksek resmi organı Milli Halk Kongresi, yani parlamento. 1982 anayasasının birinci maddesi aynı zamanda Komünist Parti’nin mutlak hakimiyetini de teminat altına alıyor. Tiananmen meydanındaki Büyük Halk Sarayı’nda bir araya gelen üç bin delege özenle seçiliyor. Dolayısıyla, dünyanın en büyük parlamentosu tarihinde ne bir yasa önerisini ne de hükümetin faaliyet raporunu geri çevirdi. Çin’deki önemli kararlar Komünist Parti bünyesinde alınıyor. Parti merkez komitesi ekim ayındaki son toplantısında beş yıllık planı karara bağlamıştı. Halk Kongresi’nin onayı sadece bir formaliteden ibaret olacak. Hongkong'lu Willy Lam tecrübeli bir Çin gözlemcisi. Lam yeni beş yıllık plandaki tek önemli değişikliğin ekonomideki yapısal revizyon olduğunu söylüyor:

“Çevreye zarar veren emek yoğun imalat sanayine bağımlılıktan kurtulup, sermaye ağırlıklı ve modern teknolojilere dayalı ileri teknoloji devrine geçilmesi öngörülüyor. Ekonomik büyüme hızının da yüzde yedi ile sınırlanması planlanıyor.”

Aşırı büyümenin sonuçları

Pekin yönetimi son beş yıllık plan döneminde de büyüme hızını yüzde 7,5’a düşürmeye çalışmış ama büyüme hızı ortalaması yüzde onbir olmuştu. Ne pahasına olursa olsun büyüme anlayışının faturası ortaya çıkmaya başladı. Çevre kirliliği had safhada. Doğal kaynaklar tükenmeye yüz tutuyor. Enflasyon başını aldı gidiyor. Bu dengesizlik sosyal istikrarı tehlikeye sokuyor. Hongkong’lu gazeteci Peter Qiu bu nedenle Pekin yönetiminin sosyal denge üzerinde titizlikle durduğunu belirtiyor:

“Sosyal dengeyi korumak, halkı mutlu etmekle mümkün olabilir. Halkı mutlu etmek için de mali kaynakların adil bir şekilde dağıtılması gerekir.”

Afrika’nın kuzeyindeki halk ayaklanmaları Çin yönetimini huzursuzluk korkusunu hesaba katmaya zorluyor. Willy Lam yeni beş yıllık planın satır aralarında bu endişeyi görmenin mümkün olduğunu söylüyor:

“Hükümet mağdur kitleleri yatıştırmak için milli gelirin büyük bölümünün sağlık harcamalarına, konut inşaatına ve emeklilik sigortasına harcamayı vaat ediyor.”

Pekin’in hedefleri

Sosyal güvenliğin yaygınlaştırılması, Pekin yönetiminin izlediği ikinci bir hedef açısından da önem taşıyor: Alım gücünü arttırıp iç piyasayı canlandırmak. Çin, istikrarsız bir seyir gösteren ve ticaret ortaklarıyla anlaşmazlığa yol açan ihracat pazarlarına bağımlılıktan kurtulmak istiyor. Ama Çinliler tasarruflarını kara gün akçesi olarak sakladıkları için yurtiçi talep bir türlü istenen düzeye çıkmıyor.

Komünist Parti tatsız sürprizlere mahal vermemek için kongre hazırlıklarını büyük bir titizlikle sürdürdü. Zaten son derece sıkı olan güvenlik tedbirleri daha da arttırıldı. Pekin’de yaşayan Çin uzmanı Frank Sieren ise halk kongresini yüzde yüz kontrol altında tutmanın mümkün olmadığı görüşünde:

“Gerçi bu seçilmiş parlamento değil, görünüşte parlamento. Ama kongre, ülkenin çeşitli bölgelerinden seçilmiş üç bin kişiyi buluşturuyor. Parlamenterler birbirleriyle konuşup fikir teati ediyor ve şikayetlerini dile getiriyorlar. Bazı konularda birlikte hareket edip kongre sırasında ya da kongre sarayında seslerini yükseltebilirler.”

Maalesef bu gibi olaylar kongre sarayında kalıyor ve ahengi bozan hareketler hiç dışarıya sızdırılmıyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Matthias von Hein / Ahmet Günaltay

Editör: Gezal Acer