Çin'de "yasak mevyeler"

"Mianzhao" – Maskeler, Çin devlet televizyonunda yayınlanan ve konukların cinsellik hakkında tartıştıkları bir sohbet programı. Programın adının "Maskeler" olmasının sebebi ise kamera karşısında cinsel hayatlarından bahseden konukların yüzlerinde birer maske olması.

Bu programın Ocak ayından itibaren tüm ülkede yayınlanması öngörülüyordu, ancak internet ortamında bu haberi ülkede yeni bir açılımın işareti olarak değerlendirenler boşuna sevindiler. Bir dizi olarak öngörülen „Maskeler“, sadece bir bölümden sonra Pekin’in sansürü üzerine yayından kaldırıldı. Cinsellik, ülkede hala bir tabu.

Yasaklı şarkıcı

Ülkedeki tek tabu cinsellik değil. Şarkıcı Cui Jian, neredeyse 12 yıldır büyük seyirci kitlelerinin karşısına çıkamıyor. Zaman zaman diğer şarkıcıların programlarında 2-3 üç şarkı söylemesine göz yumulsa da solo program yapmasına izin verilmiyor.

Cui Jian, Tiananmen Meydanı'ndaki öğrenci ayaklanmasının 4 Haziran 1989’da kanlı bir şekilde bastırılmasından iki hafta önce açlık grevini sürdüren öğrencilere bir konser vermişti. Cui Jian’ın "Yi wu suo you" - "Hiçbirşeyim yok" adlı parçası o günden bu yana protesto marşı olarak söyleniyor.

Ziyang’ın adı anılamıyor

1989’daki olaylar hala konuşulamıyor. Geçen 29 Ocak tarihinde eski Komünist Parti Genel Başkanı Zhao Ziyang toprağa verilirken, cenaze töreninde ne başbakan bir konuşma yaptı, ne de devlet başkanı. Öğrenci protestoları sırasında, gençlerden yana çıkan Zhao Ziyang, ölene kadar 15 yıl boyunca ev hapsinde yaşamak zorunda kaldı.

Çin’deki gazeteler, reformcu politikacının ölümünü kısa bir haber ile geçiştirirken, radyo ve televizyonda eski parti liderinin adı bile okunmuyordu. Pekin yönetimi, Zhao’nun ölüm haberinin bile kitlesel protestolara yol açabileceğinden korkuyordu.

Pekin’in korkusu

Şangaylı tarihçi Zhu Xuekin de 1989 ilkbaharında eski Komünist Parti Genel Sekreteri Hu Yaobang’ın ölümünün ardından kısa bir süre içinde son yılların en büyük öğrenci hareketine dönüşen olayların tekrarlanmasından korkulduğunu belirtiyor.

4 Haziran 1989 ve Zhao Ziyang’ın ölümünün kesinlikle tabu konular olduğunu, basında buna ilişkin tek bir satır bulunamayacağını ve herkesin de bu yasağa uyduğunu söyleyen Zhu, hiçbir sorumlu yazıişleri müdürünün, bu konulara ilişkin yazıyı, yazarının başına gelecekleri bile bile yayınlamayacağını vurguluyor.

Kültür Devrimi de tabu

Bilim adamları ve gazetecilerin araştırıp, yazması yasak olan bir diğer tabu konu da Kültür Devrimi. Oysa Çin’in tarihinde ülkeyi bu kadar kısa bir süre içinde bu kadar değiştiren başka pek fazla dönem yok.

Tabunun Çince karşılığı "Jinji", bu kelimenin bir diğer anlamı ise "yasak meyve“. Gazeteciler, entellektüeller ve sanatçılar, reform ve açılma politikasının başlamasından bu yana 25 seneden fazla geçmiş bile olsa, hala sürekli bir mayın tarlasında yaşıyor. Kültür Devrimi, 1989 olayları, Falun Gong meditasyon hareketi, Tibet’in bağımsızlığı, din özgürlüğü ya da AIDS gibi konuların ağıza alınması bile Komünist Parti’nin iktidarına eleştiri olarak yorumlanabilir. Ancak tarihçi Zhu Xueqin, Çin’de ilerleme kaydedildiği görüşünde.

Son 20 yılda birçok siyasi tabunun ortadan kalktığını, hatta insanların siyasetçiler hakkında belden aşağı espriler yaparak, iki sakıncalı konuya, cinsellik ve politikaya değinebildiğini belirten Zhu, asıl tabunun görüşlerini yayınlamak olduğunu söylüyor. Fakat uzun vadede çok az tabunun kalacağını ve Çin’in de en geç 10-20 yıl içinde diğer ülkeler gibi olacağını tahmin ediyor.