Çipler felçlileri ayağa kaldırıyor

ABD'li Jennifer Fridge bundan dokuz yıl önce kayak yaparken kaza geçirdi. O gün bugündür tekerlekli sandalyeye mahkum bir hayat sürdürüyor. Ama yeni teknolojik imkanlar sayesinde ayağa kalkabiliyor. Tek yapması gereken, elindeki uzaktan kumandanın düğmelerine dokunmak. Böylece bacak kaslarına gömülü bulanan protezleri harekete geçiriyor.

Fridge, “Kasım 1999’da bu çipleri bana naklettiler. Ve görüldüğü üzere onlar sayesinde ayağa kalıp az da olsa hareket edebiliyorum. Tekerlekli sandalye ile ulaşmamın mümkün olmadığı yerlere erişebiliyorum” diye anlatıyor.

Ama Jennifer’ı ayağa kaldıran yöntem, ABD’deki Brown Üniversitesi’nde görevli bilim adamı John Donoghue’ı tatmin etmiyor. O ‘bir adım daha ileri gitmenin’ hayalini kuruyor. Felçliler uzaktan kumandaya ihtiyaç duymadan, sadece düşünce gücüyle yürüyebilsinler istiyor. Bu nedenle de nöroprotez adı verilen, beyne yerleştiriln çipleri geliştirdi.

Düşünce gücüyle hareket kabiliyeti

Bu çipler 4 x 4 milimetre boyutunda. Beynin motorik korteks denilen bölgesine yerleştirilen çip beyinden komutlar alıyor. Donoghue yöntemini şöyle tarif ediyor: “Şimdilik bu çipler beyinden aldıkları sinyalleri bir bilgisayara aktarıyor. Yani kişi düşünce gücüyle bilgisayar ekranında imlecini sağa sola kaydırıp, hatta mouse’u klikliyebiliyor. Buradaki amaç, kol veya bacaklarını kullanamayan kişilerin düşünce gücüyle bir bilgisayarı kullanabilir hale gelmeleri.”

Nöroprotez şimdiye kadar dört kişiye nakledildi. Ancak yöntem ile ilgili araştırmalar daha deney düzeyinde. Çipler henüz kablolar aracılığıyla bilgisayara sinyalleri iletiyor. Ayrıca da şu an için bir teknikerin desteğine ihtiyaç duyuluyor. Fakat Donoghue ve ekibi daha küçük ve daha güçlü çipler üzerinde çalışmaya başladılar bile.

BrainGate olarak da anılan bu yöntem, özellikle hiçbir uzuvlarını kullanamayan, yani bir düğmeye bile dokunamayan felçlilerin hayatını değiştirebilir, örneğin hastalar bu sayede, bir yardımcıya ihtiyaç duymadan yemek yiyebilir...

Görmeyen gözlere umut ışığı

Güney California Üniversitesi’nde görevli göz uzmanı Prof. Mark Humanyn de benzer bir yöntemle, körlerin yeniden görebilmelerini sağlamaya çalışıyor. Humayn’in geliştirdiği sistem de üç parçadan mürekkep: Göze yerleştirilen bir çip ve güneş gözlüğüne takılı minik bir kamera ve minik bir bilgisayar. Humayn, “Kamera olup bitenleri kaydediyor ve kişinin üzerinde taşıdığı minik bilgisayara iletiyor. Veriler bilgisayarda işlenip gözdeki çipe aktarılıyor. Çip de gözdeki görme sinirlerini harekete geçiriyor” diyor.

Bu yöntem de şimdiye kadar sadece altı kişi üzerinde denendi ama fikir babası Prof. Mark Humanyn aldıkları sonuçlardan gayet memnun. Bu yıl içinde yöntemin 50 kişi üzerinde daha denenmesi planlanıyor. Eğer deneylerden olumlu sonuç alınırsa, sistemin iki yıl içinde piyasaya sunulması mümkün.