Öneriler havayı yumuşattı

ABD Başkanı George Bush, İran’ın önerilere verdiği ilk tepkiden memnun. Önerileri “yapıcı“ olarak niteleyerek incelemek istediklerini açıklayan İran’ın bu tepkisini olumlu bulduğunu dile getiren Bush, “İranlıların, tekliflerimizi kabul edip etmeyeceğini göreceğiz. Bu onların seçimi“ diye konuştu. Bush, İran yönetimi, nükleer materyaller zenginleştirmediğini kanıtlarsa, masaya oturmak istediklerini yineledi. Beyaz Saray Sözcüsü Tony Snow da İran’ın ilk tepkisinin cesaret verici olduğunu ifade etti.

Önerileri inceleyeceğini bildiren İran cephesinde ise diplomasi tarifiği yoğun. AB’nin Ortak Dış Politika ve Savunma Yüksek Temsilcisi Javier Solana’nın öneri paketini iletmesinin ardından İran yönetiminin görüşmelerini hızlandırdı. Japonya Dışişleri Bakanı Taro Aso ile uzun bir telefon görüşmesi yapan İran Dışişleri Bakanı Manuçehr Mutteki, soruna barışçıl bir çözüm bulunması konusunda görüştüklerini söyledi.

Diplomasi trafiği yoğun

Japon Dışişleri Bakanı’nın, Mutteki’ye Batı’nın önerilerini şans tanınmasını önerdiği belirtiliyor. Japonya Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, Dışişleri Bakanı Taro Aso'nun Mutteki ile 25 dakika süren bir telefon konuşması yaptığı, İran Dışişleri Bakanının, önerinin üzerinde ciddi olarak çalışacaklarını, ancak İran'ın barışçıl amaçlarla nükleer teknoloji geliştirme hakkının bulunduğunu söylediği belirtildi.

Önerileri hazırlayan ülkeler arasında da temaslar yoğun. Çin Başbakanı Ven Ciabao ile Almanya Başbakanı Angela Merkel telefon görüşmesi yaparak, ikili ilişkilerin ilerletilmesi ve İran'ın nükleer sorununun diplomatik yollardan barışçı şekilde çözülmesi konularında fikir alışverişinde bulundukları bildirildi. Görüşmenin Almanya tarafının talebi üzerine yapıldığı belirtildi.

Steinmeier umutlu

Bu arada Almanya Dışişleri Bakanı Frank – Walter Steinmeier de iyimser mesajlar verdi. Nükleer krizin çözümü için İran’la görüşmelerin yakında başlayacağını umduğunu ifade eden Steinmeier, Tahran yönetiminden kısa süre içinde yanıt gelebileceğine işaret etti.

AB Ortak Dış Politika ve Savunma Yüksek Temsilcisi Javier Solana’nın dün Tahran’da önerileri ilettiği İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Laricani, önerilerin olumlu bulduklarını, ancak bazı belirsizliklerin giderilmesi gerektiğini söylemişti. İran’daki temaslarından memnun ayrılan Solana da olumlu bir yanıt beklediğini söylemişti.

İran’a ne öneriliyor?

Solana’nın sunduğu uzlaşma paketi ağırlıklı olarak ekonomik yardımları öngörüyor, ancak öneriler arasında dolaylı tehditlerden de söz etmek mümkün. İran’ı ikna etmesi umulan ekonomik kolaylıkları içeren paket için AB’nin üç üyesi İngiltere, Almanya ve Fransa, ABD, BM Güvenlik Konseyi ve Rusya uzun süren müzakereler yürütmüştü.

Paket, İran’a uluslararası ticaret alanında yeni ortaklıklar öneriyor. Bunlar AB ile ithalatı ve ihracatı kolaylaştıracak uygulamalar ile teknoloji transferine konulan engelin kısmen kaldırılması. Paketin içeriği şimdiye dek gizli tutulmuş olsa da Amerikan basını bazı ayrıntıları ele geçirdi. New York Times gazetesi, Washington’ın 27 yıllık boykottan sonra Tahran’a Boeing parçaları satmaya razı oldu diye aktarıyor. Boykot, İran’ın uçak filosunu zor durumda bırakmıştı.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, sunulan teklifte askeri güç kullanımına dair bir madde bulunmadığını söylemişti. ABD, İran ile masaya oturmak için Tahran'ın nükleer programını dondurmasını istiyor.