Özbekistan'da gerginlik tırmanıyor

Özbekistan'da gerginlik bugün de sürdü. 2000 kişi Andican kenti merkezinde toplanarak gösteri yaparken, 500 Özbek’in de zorla Kırgızistan sınırından geçtiği iddia edildi. Kırgız yetkililer sınırdan geçen Özbeklerin içinde durumu ciddi olan yaralıların da bulunduğunu açıkladı. Bu arada göstericilerden bazılarının Kırgız görevlilere iltica talebinde bulundulğu bildirildi. Kırgız görevliler, bu kişilerin talebi için Kırgız hükümetinden gelecek yanıtı beklediklerini açıkladılar. 300 bin nüfuslu kentin askeri kamyon ve zırhlı araçlarla çevrildiği belirtilirken, kentte görev yapan yabancı gazetecilerin bölgeyi terk ettiği kaydediliyor.

ABD ve AB’nden tepki

Bu arada ülkedeki gelişmeler Amerikan yönetiminin de kaygılanmasına neden oldu. Amerikan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Richard Boucher, dün göstericilerin bastığı cezaevinden terörist örgüt üyelerinin de serbest bırakılmış olabileceğini dile getirdi. Boucher Amerikan yönetiminin şiddet olaylarından üzüntü duyduğunu ifade ederek, Washington’un ülkedeki insan hakları ihlallerini uzun süredir yakından tatip ettiğini ifade etti.

AB Komisyonu’ndan da konuyla ilgili bir açıklama geldi. Komisyon sözcüsü bugün yaptığı açıklamada, „AB Komisyonu ülkede dün meydana gelen şiddet olaylarında hükümetin de sorumluluk taşıdığı inancında“ dedi.

Rusya Devlet Başkanı Putin kaygılı

Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin de Özbekistan'daki olaylardan duyduğu endişeyi dile getirdi. Putin bugün Özbekistan Devlet Başkanı Kerimov'u arayarak ülkedeki son durum hakkında bilgi aldı. Birçok ülkenin tersine Rusya Özbek askerlerinin göstericilere müdahalesini övdü. Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan acıklamada, "Rus tarafı bu zor günlerinde dost Özbek yönetimini destekliyor" denilidi.

Türkiye Dışişleri Bakanı'ndan açıklama

Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, Özbekistan'daki Türk vatandaşlarının durumu hakkında şu ana kadar kendilerine gelen bir şey olmadığını söyleyerek, olayların başkent dışında cereyan ettiğini belirtti. Özbekistan'daki gelişmeleri yakından takip ettiklerini belirten Gül, Türk cumhuriyetleri de dahil olmak üzere, bu bölgedeki ülkelerin ne kadar çok özgürlükçü ve demokrat hale gelirlerse kendilerini o kadar çok sağlamlaştıracaklarını kaydetti.

Olayların çıkışı

Özbekistan’da dün radikal dinci oldukları gerekçesiyle 23 kişinin yargılandığı dava, ülkede kanlı olayların çıkmasına neden oldu. Bu kişilerin yargılanmasını protesto için gösteri yapan 4 bin kişi, sözkonusu 23 kişinin de bulunduğu cezaevini basarak 2000 tutuklu ve hükümlüyü serbest bırakmıştı. Bu gelişme üzerine olay yerine gönderilen askerler göstericilerin üzerine ateş açmıştı. Ülkedeki insan hakları organizasyonlarından birinin yöneticisi Lutfulo Şamsutdinov, Andican’da çıkan olaylarda ölenlerin sayısının açıklandığından çok daha fazla olduğunu söyledi. Şamsutdinov, yaklaşık 200 cesedin bir kamyona yüklendiğini gördüğünü belirtti. Görgü tanıkları ise ölü sayısının 300 olduğunu ifade etti. Ölenler arasında kadın ve çocukların da bulunduğu kaydedildi. Görgü tanıkları ayrıca askerlerin üzerlerine ateş açarak öldürdüğü kişilerin acilen kamyonlara yüklendiğini ve bilinmeyen bir yere götürüldüğünü bildirdi. Olaylarda ölenlerin ailelerinin, cesetleri almasına izin verilmediği de gelen haberler arasında.

Kerimov Andican’da incelemelerde bulundu

Devlet Başkanı İslam Kerimov beraberinde bazı politikacılarla birlikte dün Andican’ı ziyaret etti. Hükümet Andican’da kontrolün tamamen sağlandığını açıkladı. Güvenlik güçleri kenti abluka altına aldı. Birçok yerde kontrol noktaları kuruldu. Andican’da incelemelerde bulunan Kerimov’un akşam saatlerinde başkent Taşkent’e döndüğü bildiriliyor.

Kerimov: "Askerlere vur emri verilmedi"

İslam Kerimov dünkü olaylarda askerlere vur emrinin verilmediğini açıkladı. Kerimov, olaylardan radikal dinci Hizb'ut Tahrir örgütünü sorumlu tutarak, örgütün Özbek yönetimini devirmeye çalıştığını iddia etti.

Ülkedeki radikal örgütlerin faaliyetleri

Gösterilerin çıkma nedeni ülkenin doğusunda aşırı dinci oldukları gerekçesiyle 23 kişinin yargılanmaya başlaması. İşadamı olan bu kişilerin radikal dinci Akramiye grubunun üyesi olduğu iddia ediliyor. Bu grubun, faaliyetleri yasaklanan Hizb’ut Tahrir isimli parti iye yakın ilişki içinde olduğu sanılıyor. Hizb’ut Tahrir geçtiğimiz yıl Özbekistan’da düzenlenen 50’den fazla kişinin ölümüne neden olan terör saldırılarından sorumlu tutuluyor. Özbekistan’daki radikal dinci hareketin hem El Kaide, hem de Taliban ile yakın ilişki içinde olduğu da iddia ediliyor.