ABD, Çin ile Asya'da işbirliği yapmalı

Condoleeza Rice’in, Asya gezisinde somut kazanımlar elde ettiği pek söylenemez. Yeni Delhi’deki temaslarında, Hindistan’ı İran’la doğalgaz ticaretinden vazeçmeye ikna edemedi. Pakistan’da ise İran’a yasadışı yollardan bilgi ve teknoloji aktardığı öne sürülen nükleer fizikçi Abdülkadir Han’ın, uluslararası bir soruşturma komisyonu tarafından sorgulanmasına İslamabad yönetimini razı edemedi. Afganistan’da ise seçimlerin ertelenmesi ve kanlı saldırıların devam etmesine rağmen, Karzai hükümetinin, ülkede istikrarı sağlama çabalarını övdü. Oysa ülke sadece şiddet döngüsü altında ezilmekle kalmıyor, aynı zamanda dünyada en çok uyuşturucu üretilen yerlerin de başında yeralmayı sürdürüyor.

Kuzey Kore’nin nükleer faaliyetlerinin durdurulması yolunda da ABD Dışişleri Bakanı pek bir sonuç elde edemedi. Pekin’de tehditkâr ifadelerle bir açıklama yapan Rice, Pyöngyang yönetiminin görüşme masasında uzlaşmaya yanaşmaması durumunda, başka seçeneklerin de gündeme gelebileceğini söyledi. Ancak Kuzey Kore’nin, nükleer silahlara sahip olduğunu açıklamasının ardından, ortada pek fazla seçeneğin varlığından sözetmek mümkün değil. Eğer gerçekten de Pyöngyang’ın elinde nükleer silahlar varsa, Irak’takine benzer bir askerî tehdit yöntemine başvurmak hayli riskli olur. Ayrıca burada Çin ve Rusya gibi ülkelerin çıkarlarının da hesaba katılması gerekiyor.

ABD’nin, Asya kıtasında Çin’le işbirliği yapmasının gerekliliği her geçen gün daha da artıyor. Bu nedenle de Washington, Çin’deki insan hakları ihlallerini ve Pekin’in Tayvan’a karşı savaş tehditlerine karşı herhangi bir uluslararası yaptırım uygulanmasına çaba göstermeyerek, sadece eleştirmekle yetiniyor. Özellikle jeo-stratejik güvenlik çıkarları sözkonusu olduğunda, Washington, Çin’i karşısına almaktansa, bu ülkeyle işbirliği yapmayı tercih ediyor.

Ancak Condoleeza Rice, Asya gezisinde ufak tefek bazı kazınmalar da elde etmeyi başardı. Örneğin Kuzey Kore’nin nükleer programı konusunda başlatılan ancak daha sonra kesilen altılı görüşmlerin yeniden hayat kazanması için Çin’i, aktif çaba göstermeye ikna etti. Pekin’in hem ekonomik hem de tarihi etkenlerden dolayı Pyöngyng üzerinde belirgin bir ağırlığı var. Bu ağırlığın boyutlarını, Kuzey Kore Başbakanı’nın Salı günkü Pekin ziyareti sırasında görmek mümkün olacak. Eğer Pyöngyang, Çin’in telkinleri sonucu altılı görüşmelerin yeniden başlatılmasına onay verirse, Condoleeza Rice, Asya temaslarında –gecikmeli de olsa- somut bir başarı elde etmiş sayılacak.