ABD'de 'zehirli tahviller' için 1 trilyon

ABD’de Barack Obama yönetiminin üzerinde müthiş bir baskı var. Washington en kısa zamanda kredi piyasasını yeniden işler hale getirmek zorunda. Tüketicinin örneğin otomobil ya da konut satın almak için bankadan kredi çekebilmesi, şirketlerin nakit sıkıntısından kurtarılıp ekonominin canlandırılması gerekiyor. Ancak Obama yönetiminin bankaları kurtarmak için şimdiye kadar uygulamaya koyduğu tedbirler ticari bankaların toparlanıp müşterilerine kredi açacak duruma gelmesini sağlayamadı. Amerikan kredi piyasası, sırtı mindere gelmiş bir pehlivanı andırıyor.

Obama yönetimi ticari bankaları yükten kurtarmak ve son yılların çılgın spekülasyon furyasında doğup mali kriz yüzünden bir anda değersiz kağıtlara dönüşen riskli tahvilleri banka bilançolarından ayıklamak üzere yeni bir operasyon başlatıyor. Washington yönetimi devlet ile özel şirketlerin el ele verip ‘zehirli yatırımlar’ olarak adlandırılan yüksek riskli borç senetlerini satın almalarını istiyor. Bir trilyon dolarlık mali operasyonun kredi piyasasını canlandırması umuluyor.

Maliye Bakanı Tim Geithner’in kurtarma planıyla ilgili olarak Obama’nın baş ekonomik danışmanı Christina Romer şunları söylüyor: “Hükümetin kullandırabileceği mali imkanlar oldukça sınırlı. Bu nedenle ortaklara ihtiyacımız var. Sadece özel sektör değil aynı zamanda mevduat garanti fonu ve Merkez Bankası da elimizdeki parayı etkili bir şekilde kullanmamıza yardımcı olmalı.”

‘Zehirli tahviller’i kim alacak?

Amerikan Merkez Bankası ve Mevduat Garanti Fonu özel yatırımcıya doğrudan mali yardım yapacak. Örneğin Merkez Bankası bir trilyon dolarlık özel programdan tüketici kredisi ayıracak. Amerikan yönetimi hedge fonlar, sermaye ortaklığı şirketleri ya da ABD’de şubesi bulunan yabancı yatırımcıların, ilerde para edip kâr bırakacağı düşüncesiyle riskli yatırımları satın almalarını umuyor. ‘Zehirli tahvilleri’ satın almak üzere, devlet-özel sektör ortaklığıyla, yöneticilerin sözünün geçeceği yatırım şirketleri kurulması da planlanıyor.

Bu programda, hükümetin işbirliği yapmak istediği özel sektör uzmanlarına önemli görev düşüyor. Beyaz Saray danışmanlarından Autsan Goolsbee, tarafların birbirine muhtaç olduğunu söylüyor ve ekliyor: "Devlet kar etmezse özel sektör de para kazanamaz. Çünkü ortaklar. Bu ortaklığın arzulanmasının nedeni, devletin zehirli senetlere aşırı para ödemesini önleyip riski paylaştırmak ve beceriksiz yöneticileri başarısızlıklarından dolayı ödüllendirmemek.”

Planın ayrıntıları henüz belli değil

Medya haberlerine göre, Obama yönetimi tarafından hazırlanan kredi piyasasını riskli kağıtlardan temizleme operasyonunun ayrıntıları henüz hazır değil. Washington çevreleri aşırı beklentilere kapılmama uyarısında bulunuyor. Bankaları kurtarma planını kesin çizgisi olmadığı gerekçesiyle eleştirenlerden muhafazakar gazeteci-yazar Bill Kristol, yeniden kredi açabilmeleri için bankaları taze para ile beslemenin hata olduğu görüşünde. Kristol, "Hala krizin likidite sorunundan kaynaklandığını sanıyorlar. Değersiz kağıtları tasfiye et, bankalar yeniden kredi musluklarını açsın. Sorun, kredi ticaretinin sorunu değil. Bankalar ödeme yapmaktan aciz. Adeta dirilmiş ölü gibiler" diyor.