AB'de Sudan krizi

Avrupa Birliği üyesi 25 ülkenin dışişleri bakanları Sudan’ın Darfur bölgesinde yaşanan insanlık dramı hakkında kaygılarını ifade ederlerse ne olur? Politik olarak hiçbir yaptırıma neden olmaz, çünkü bu tür açıklamalar geçmişte de yaşandı ve pratikte hiç bir değişikliğe neden olmadı.

Amerika Birleşik Devletleri, Darfur’daki yerli halkı öldüren, 1 milyondan fazla insanı evlerini terketmeye zorlayan Arap Cancavid milislerinin halkı sistematik olarak öldürdüğünü açıklayıp yaptrımlar uygulanmasını isterken, Avrupa Birliği dışişleri bakanları ”toplu katliam” sözcüğünü ağzına bile almak istemiyor.

AB "katliam” nitelemesinden neden kaçıyor?

Avrupa Birliği, ”katliam” ifadesini kullanmaktan kaçınıyor, çünkü Birleşmiş Milletler’le yapılan anlaşmaya göre, toplu katliam durumunda AB’nin bölgeye müdahale etme zorunluluğu doğuyor. Cenevre Sözleşmesi’ne göre ise ırk, din ve ulusal sebeplerle bir halk ya da azınlığın amaçlı bir biçimde yok edilmesi ”katliam” olarak tanımlanıyor.

Avrupa Birliği’nde yaşanan bu tartışmalar, 90’lı yıllarda eski Yugoslavya üzerine yürütülen tartışmaları hatırlatıyor. O zamanlar da ”toplu katliam” ifadesinin kullanılmasının hemen ardından askeri müdahale gerçekleşmişti. Sudan sorununda ise durum biraz farklı. Darfur’da yaşananlar konusunda Avrupa ”katliam” sözcüğünü kullanmaktan kaçınıyor.

Örneğin, geçen hafta Hollanda’nın Maastricht kentindeki dışişleri bakanları toplantısına katılan Alman Dışişleri Bakanı Joschka Fischer, diplomatik bir biçimde ”katliam” sözcüğünü kullanmadan Sudan konusuna değinmeyi başardı. Hartum hükümetine uyarıda bulunmak gerektiğini ifade eden Fischer, ”Sudan yönetimine baskı yapmaya devam edilmeli. Uluslararası camia tepki göstermiş olmasaydı, yaşanan dram neredeyse bir toplu katliama dönüşecek, bugün olduğundan daha acı sonuçlar yaşanacaktı" dedi.

Ekonomik yaptırım tartışması

Almanya, Darfur’daki insanlık dramının sona ermesi için ekonomik yaptırımlar uygulanmasını öneriyor. Fransa ve İngiltere de yaptırımlardan yana tavır alırken, Yunanistan, İtalya ve İspanya ekonomik yaptırımlara karşı çıkıyor. İşte tam da bu noktada, ortak bir politik çizgi tutturmak kaygısı Avrupa Birliği’nin adım atmasını engelliyor. Yaşanan çelişkili tutum ise Avrupa Birliği’nin imajını zedeliyor.

Sudan’a yaptırım uygulanması konusunda Birleşmiş Milletler’de Rusya ve Çin karşı çıkan ekibi oluşturuyor. Aslında Avrupa Birliği, Sudan’a müdahale konusunda Birleşmiş Milletler’den bağımsız, Afrika Birliği’yle ortak bir çalışmaya girebilir ve ülkeye askeri güç ve para göndererek yaşanan toplu katliamı engelleyebilir.