AB’den Guantanamo için soru kataloğu

Guantanamo tutuklu kampının kapatılması için hazırlıklar sürüyor. En tartışmalı soru, kamptaki 245 kişinin nereye gönderileceği. ABD bu konuda AB’den yardım istemiş, bazı Avrupa ülkeleri de soru işaretlerinin giderilmesi durumunda tutukluları kabul edebileceği sinyalini vermişti. Avrupa Komisyonu’nun içişlerinden sorumlu üyesi Jacques Barrot ve AB Dönem Başkanı Çek Cumhuriyeti’nin İçişleri Bakanı İvan Lager bu konuda Washington’da temaslarda bulundu.

Guantanamo’nun kapatılması sürecinden sorumlu olan ABD Adalet Bakanı Eric Holder ile biraraya gelen Avrupalı yetkililer, AB Komisyonu’nun Guantanamo ile ilgili soru listesini ilettiler. Barrot ve Lager, Holder ile temasların ardından yaptıkları açıklamada, ziyaretin amacının ‘kararlar vermek’ değil, ‘dinlemek’ olduğunu vurgulayarak konuyla ilgili müzakerede bulunmadıklarını, sadece bilgi edindiklerini, tutukluların kabulüyle ilgili kararı üye ülkelerin kendilerinin vereceğini söyledi.

AB’den soru kataloğu

AB yetkilileri Amerikan yönetimine bir soru kataloğu da iletti. Barrot, katalogda Amerikan yönetimine tutukluların kabul edilmesi için somut önkoşullar sunulmadığını, bilgi edinmek için sorular yöneltildiğini kaydetti.

Avrupa ülkeleri ABD’nin tutuklularla ilgili tüm istihbaratı iletmemesinden ve bu durumda tehlike riskini doğru değerlendirememekten endişe ediyor. Bir diğer endişe kaynağı, tutukluların kabulünün her üye ülkenin kendi vereceği karara bağlı olmasına rağmen, AB’nin 23 üyesi arasında geçerli olan serbest dolaşım. Bu nedenle tutukluları kabul edecek ülkenin diğer Birlik üyelerine de gerekli bilgileri vermesi talep ediliyor. Langer, tutukluları kabul edecek ve tutuklular hakkında bilgi sahibi olacak ülkelerin, bu bilgileri diğer AB ülkeleri ile paylaşmak zorunda olacağını vurguladı. İspanya, Fransa, Portekiz ve İtalya, Guantanamo’dan tutuklu kabul etmeye prensipte sıcak bakan ülkeler arasında yer alıyor.

Avrupa Komisyonu’nun içişlerinden sorumlu üyesi Barrot, Amerikalı yetkililere yönelttikleri bir diğer soruyu da “Bir başka Guantanamo’nun açılması gündeme gelebilir mi?’ şeklinde açıkladı. Barrot görüşmelerden, Amerikan yönetiminin geçmişteki uygulamalara tamamen son vermeye niyetli olduğu izlenimi edindiklerini kaydetti. Avrupa Komisyonu’nun içişlerinden sorumlu üyesi Barrot, Afganistan’daki Bagram hava üssü gibi diğer Amerikan tutuklu kampları ile ilgili sorular da yönelttiklerini söyledi.

2010’a geri sayım

ABD Başkanı Barack Obama’nın göreve gelir gelmez ilk aldığı kararlardan biri, tartışmalı Guantanamo esir kampının kapatılması olmuştu. Obama, kampın 2010 yılı Ocak ayına kadar kapatılması talimatı verdi. Guantanamo’da şu an tutuklu bulunan 245 kişiden 60’ının salıverilmesi izni önceden çıkmıştı.

Guantanamo ile ilgili olarak özellikle Çin’den 17 Uygur’un durumu dünya kamuoyunda yankı bulmuştu. Uygur tutukluların salıverildikten sonra Çin’e geri gönderilmesi durumunda cezai takibata uğrama tehlikeleri bulunuyor. Çin’in baskısı sonucu şimdiye kadar hiçbir ülke bu 17 kişiyi kabul etmeye yanaşmadı.

Yeni işkence raporu

Bu arada Guantanamo ile ilgili açıklanan yeni bir rapor ABD’yi karıştırdı. Uluslararası Kızıl Haç Komitesi’nin kamuoyuna yansıyan kurumiçi raporunda, Guantanamo’daki tutukluların işkenceye maruz kaldığına işaret ediliyor. 2007 yılı Ağustos ayından kalma rapor, kamptaki kötü muamele uygulamalarını şimdiye kadar en ayrıntılı yansıtan belge olarak değerlendiriliyor. Raporda, El Kaide üyesi olmakla suçlanan 14 kişinin dayak, uykusuz bırakma, aşırı sıcak ve tazyikli su sıkma gibi yöntemlere maruz kaldıkları, muamelenin işkence sınırına dayandığı belirtiliyor.

Amerikalı insan hakları savunucuları, raporun kamuoyuna yansımasının ardından Bush yönetimi yetkililerine dava açılması talebinde bulundu. Stratejik ve Uluslararası Araştırmalar Merkezi’nden Sarah Mendolson, bu tür raporların açığa çıkmasıyla, Obama yönetimi üzerinde ‘birşeyler yapma’ baskısının da artacağını kaydetti. Vatandaşlık hakları örgütü ACLU’dan Cemil Cafer de sorumlulara karşı öncekilerden daha ciddi soruşturmalar açılması için kamuoyuna yansımış yeterince bilgi bulunduğunu vurguladı. Obama, Guantanamo ile ilgili cezai yaptırım taleplerine şimdiye kadar mesafeli durdu.