AB'nin bütçesi nasıl işliyor?
16 Aralık 2005
25 üyeye genişleyen AB, mali açıdan giderek hantallaşıyor. Tartışmalar da gelir kaynakları ve giderlerin değişen koşullara göre yeniden düzenlenmesi gerekliliğinden ortaya çıkıyor. AB kasasına giren paraların en büyük bölümünü üye ülkelerin yaptığı havaleler oluşturuyor.
Her üye ülke 2000 yılında kararlaştırılan düzenleme uyarınca GSYİH’sının en fazla yüzde 1.24’ünü AB kasasına gönderiyor. Bu düzenlemenin süresi 2006 yılında sona erdiği için yeni pazarlıklar yapılması gerekiyor. Bu düzenlemeye göre en ağır mali yük Hollanda’nın üzerinde. Hollanda’yı İsveç ve Almanya izliyor. AB’nin bir diğer gelir kaynağı gümrükler.
AB, vatandaşlardan vergi alamadığı ve borçlanma iznine sahip olmadığı için Avrupa Parlamentosu ve Bakanlar Konseyi’nin belirlediği yıllık harcama miktarının ötesine geçemiyor. Bu miktar, devlet ve hükümet başkanlarının mali öngörüler çerçevesinde yaptıkları ödeme vaadlerine göre belirleniyor.
Harcamalar
Avrupa kasasından harcamaların büyük bölümü, yani bütçenin yarısı tarım teşvikleri olarak çiftçilere gidiyor. İstatiksel olarak bakıldığında, AB’de her çiftçi kazancının yarısını doğrudan Brüksel’den alıyor. Tarım teşviklerinden en çok yararlanan ülke ise Fransa.
AB’nin bir başka harcama kalemi yapısal fonlar. Ekonomik olarak geri kalmış ya da sorunlu bölgelerdeki AB projeleri yıllık 35 milyar euro bütçeli bu fondan finanse ediliyor. Fondan en çok yararlanan ülke İspanya. Ardından Almanya geliyor. Almanya bu fondan, birleşmenin ardından Doğu eyaletlerinin kalkındırılmasında yararlanıyor.
AB’ye geçtiğimiz yıl üye olan on Doğu Avrupa ülkesine yapısal yardımların beşte biri düşüyor. Araştırma geliştirme faaliyetlerine Avrupa kasasından ayrılan yıllık kaynak ise bütçenin yaklaşık yüzde 4’üne denk geliyor.
İngiltere’ye uygulanan indirim
AB çalışanlarına ödenen paraların yanında bir başka gider, İngiltere’nin özel indiriminden kaynaklanıyor. İngiltere, tarım teşviklerinden diğer ülkeler gibi yararlanmadığı için Avrupa kasasına ödediği katkı payının üçte ikisini geri alıyor. Bu da AB kasasından yılda beş milyar euronun çıkması anlamına geliyor.
Gelecek bütçe beş kalemden oluşacak. ‚Sürdürülebilir kalkınma’ kalemi, rekabet, Avrupa’da yaşam standartlarının birbirine uyumlu hale getirilmesi ve yapısal fonları içerecek. ‚Doğal kaynakların korunması ve işletilmesi’ bölümü tarım sektörünü kapsayacak. Diğer kalemler ise ‚Vatandaşlık, özgürlük, güvenlik ve hukuk’ ile ‚Küresel ortak olarak AB’ başlıklarını taşıyacak. İdari masraflar için de AB bütçesinin yüzde 5’i ayrılacak.