Afgan mülteciler geri gönderiliyor

Afganistan’da 23 yıl süren savaş 6 milyon Afgan’ı ülkesini terk etmeye zorladı. Önce Sovyet ordusundan, daha sonra biribiriyle çatışan mücahitlerden ve son olarak da Taliban rejiminden kaçtılar. Bu mültecilerin çoğu komşu Pakistan ve İran’da yaşıyor.

Birkaç yüzbin kişi de Batı Avrupa’ya iltica etti. Şimdi, Karzai hükümetinin kurulmasından sonra, Afgan mültecilerin de ülkelerine dönmesi isteniyor. Pakistan ve İran’dan şimdiye kadar yaklaşık 2 milyon mülteci döndü. Bu yıl 1 milyon kişinin daha dönmesi bekleniyor.

“Kendimi hazır hissetmiyorum”

Alman hükümeti de 65 bin Afgan’ın ülkelerine dönmesini öngörüyor ve bunlardan biri Vahid Şams. Vahid Şams, Almanya’ya ancak yedi yılda ulaşabilmiş. Bundan üç yıl önce, 22 yaşında, ilk kez Orta Avrupa topraklarına Aachen’da ayak bastığında, artık amacına ulaştığına ve savaşın ve kaçak olmanın tüm korkunç yanlarını artık unutabileceğine inanmış.

Yeni bir yaşam kurmanın hayallerini kurmaya başlamış. Fakat iltica başvurusu reddedilmiş. Almanya’da bulunma süreleri 6 yılı geçmeyen tüm diğer Afganlar da olduğu gibi iki ay önce ülkeyi terk etmesi istenmiş. Şu anda Kabil’de olmamasını ise sadece birkaç ay süreyle geçerli genel bir sınırdışı yasağına borçlu. Şams, kendisini daha ülkesine dönmeye hazır hissetmediğini söylüyor:

“Korkuyorum. Orada ne güvenlik var, ne de iş bulma olanağı. Ailemden, uzun savaş yıllarını ölmeden atlatabilmiş olanlar, bana yazdıkları mektuplarda Afganistan’a dönmemem yolunda beni uyarıyor.”

Alman hükümeti harekete geçti

Almanya’da yaşayan 65 bin Afgan’ın çoğu Şams’ın endişelerini paylaşıyor. Alman İçişleri Bakanlığı’nın planlarına göre, artık Afganistan kurtulmuş kabul edildiğinden, Afgan mültecilerin de büyük kısmı geri gönderilecek. Berlin hükümeti ve eyalet hükümetleri ilk aşamada 16 bin Afgan’ın aşamalı olarak sınırdışı edilmesi konusunda anlaştı.

Alman hükümeti bu alanda Afgan tarafıyla da işbirliği yapmayı düşünüyor. Karzai hükümetiyle yapılacak bir anlaşma, bu geri dönüşü resmi hale getirecek. Afgan mültecilerin çoğunluğunun yaşadığı Hamburg Eyaleti İçişleri Bakanı Marco Haase, bunun Afgan hükümetinin de çıkarına olduğunu belirtiyor. Haase, “Bildiğimiz kadarıyla Karzai ve hükümet üyeleri her zaman ülkelerinin yeniden inşası için işgücü yetersizliği çektiklerini vurguladılar. Bu durumda kendi vatandaşlarını bu işe katmamak delilik olur” diyor.

Kabil geri dönmelerini istemiyor

Fakat Berlin’in beklentilerinin aksine, Kabil mültecilerin zorla geri gönderilmesini kabul etmiyor. Bu nedenle Berlin ve eyalet hükümetlerinin temsilcileri geçtiğimiz hafta hiç birşey elde edemeden Afgan başkentini terk etmek zorunda kaldı. Afgan hükümetinde geri dönenlerden sorumlu bakan Azam Dadfar, hükümetinin geri dönecek daha fazla mültecinin sorumluluğunu alacak durumda olmadığını belirterek şöyle dedi:

“Kendilerine bu kadar çok mülteci almaya hazırlıklı olmadığımızı anlattık. Özellikle küçük çocuğu olan aileler için durum daha zor, çünkü okul eksikliği var. Bu nedenle, gönüllü geri dönüşü tercih ediyoruz ve bunun pazarlığının, BM Mülteciler Komiserliği’yle Alman tarafı arasında yapılmasını istiyoruz.”

Sınırdışı yasağı sona eriyor

Nisan ayında sınırdışı yasağı sona eriyor. Uzatılıp uzatılmayacağına Nisan ayında karar verilecek. Şu anda bu konuda kimse görüş bildirmek istemiyor. Fakat iltica başvurusu kabul edilen mültecilerin de bu statülerini koruyup koruyamayacağı belirsiz. Alman mahkemeleri, Komünist rejimin kovuşturduğu insanların çocuklarının mülteci statüsünün devam edebileceğine karar verdi. Ama mahkeme sözcüsü, bu kuralın, ana-babaları Taliban rejimini deviren Kuzey İttifakı’nı destekleyenler için geçerli olmadığını açıkladı.

Alman hükümeti de Afgan mültecilerin geri dönmesini mali yardımlarla teşvik etmeye çalışıyor. Almanya’yı gönüllü terk edenler, bir defaya mahsus olmak üzere 1000 Euro alıyor. Afganistan’da üst düzeyli memur maaşının ayda 50 Euro olduğu düşünülürse, bu büyük bir para. Bu meblağ, Vahid Şams’ı da gönüllü dönmeye ikna edebilecek gibi görünüyor. Fakat Şams, Kabil’deki yaşam koşulları hakkındaki korkularının doğru çıkması halinde yine başka bir yere gitmeyi deneyeceğini de şimdiden söylüyor.