1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

160610 Bodenschätze Afghanistan

16 Haziran 2010

Afganistan'da zengin maden yatakları bulunduğunun açıklanması gözlerin yeniden bu ülkeye çevrilmesine neden oldu. Afganistan'a ilginin artabileceğini belirten uzmanlar, bu bilginin yeni olmadığına dikkat çekiyorlar.

https://p.dw.com/p/NsMa
Fotoğraf: RIA Novosti

ABD Savunma Bakanlığı Pentagon'dan Afganistan'daki zengin madenlerle ilgili gelen habere herkes kulak kabarttı. Amerikalı yetkililer, Afgan topraklarında yaklaşık 1 trilyon değerinde hiç kullanılmamış yeraltı kaynakları bulunduğunu açıkladı.

Afganistan’da Bolivya’dan sonra ikinci büyük lityum rezervinin keşfedildiği, savaşın hüküm sürdüğü bölgede ayrıca demir, bakır, kobalt ve altın gibi değerli madenlerin de tespit edildiği dünya kamuoyuna duyuruldu. Amerikalı yetkililer, yeraltı zenginliklerinin ülkenin kalkınmasına yardımcı olacağını söylüyor, ancak diğer yandan bu yoksul ülkeye dünyadaki ilginin daha da artabileceği tahminleri yapılıyor.

Hükümet araştırma yapacak

China Afghanistan Kupfer Mine
Afganistan'ın güneybatısında bir dönem El Kaide'nin aktif olduğu bu bölgede zengin bakır madenleri bulunuyorFotoğraf: AP

Bu haber ülkedeki herkesi heyecanlandırdı, zira şiddet olayları ile gündeme gelen bu ülkenin kaderi değişebilirdi. Afganistan Devlet Başkanı Hamid Karzai’nin danışmanlarından Abdurrahman Eşref, Washington'dan gelen bilgileri etraflıca araştıracaklarını söyledi.

Eşref, “Bulunan yeraltı zenginliklerinin çıkarılması konusunda gerekli olan bilgiler bize verildi. Biz de bu konuda çalışmaya başlayacağız. Bölgede keşifler gerçekleştireceğiz ve farklı bölgelerde bulunan madenleri ortaya çıkarmaya çalışacağız. Ancak ondan sonra hangi maden yatağının ekonomik açıdan yarar getireceğini, hangisinin işe yaramayacağını söyleyebiliriz” dedi.


Amerikan yönetiminin yeni olarak sunduğu bu bilgi, aslında çoktandır bilenen bir gerçek. Afganistan eski Sovyet Birliği tarafından işgal edildiğinde, Sovyet jeologlar bu topraklarda zengin yeraltı kaynakları keşfetmiş, Afgan jeologlar ise Kızıl Ordu’nun ülkeden çekilmesinin ardından Sovyet meslektaşlarından devraldıkları maden haritalarını saklamıştı. Değerli madenlerin yerini gösteren işte bu haritalar, 2001 yılında Batılı güçler Taliban’ı devirinceye kadar kilit altında tutuldu.

Beyaz Saray biliyordu

Ve Beyaz Saray da, Afganistan'da 1 trilyon dolar değer biçilen yeraltı madenleri bulunduğuna dair Savunma Bakanlığı raporu açıklanıncaya dek, yeraltı zenginliklerinden haberdar değilmiş gibi davrandı. Afgan ekonomist Seyfeddin Seyhan, Amerikalılarının zengin madenlerin bulunduğunu çoktandır bildiklerini belirterek, ülkesinin sahip olduğu servetin tahminlerin ötesinde olduğunu dile getirdi.


Seyhan, “Afganistan’da var olan maden kaynakları konusunda ABD’nin yeni bilgilendiğini düşünmüyorum. Sadece eski bilgileri kamuoyuna yeni sundular. Ancak Amerikalılar tarafından dile getirilen rakamlar, biraz aşağı çekildi. Zira diğer kaynaklarla birlikte 6 trilyon dolarlık bir servet söz konusu” diye konuşuyor.

Washington neden şimdi açıklıyor?

Peki Washington, heyecan yaratan bu haberi neden şimdi kamuoyuna sunuyor? Kabil'deki uzmanların yanıtını aradığı soru işte bu? Bazılarının tahmini, Beyaz Saray'ın Amerikan vatandaşlarına Amerikan askerlerinin boşuna savaşmadığını, Afganistan'da büyük bir servetin bulunduğunu göstermek istediği yönünde.

Ancak Seyfeddin Seyhan başka gerekçelerden söz ederek “ABD, biz Afganları yeraltı zenginliklerinden faydalanılması ve çıkarılması konusunda uyarıyor. Haber, ayrıca Batılı firmaların da ilgisini çekmiş olmalı. Nitekim bazı Batılı şirketlerin Afganistan'daki yeraltı kaynaklarını işletmeyi düşündüğü şimdiden görülüyor” diyor.


Hükümet koz olarak mı kullanacak?

Devlet Başkanı Hamid Karzai'nin danışmanı Abdurrahman Eşref ise beklentileri frenlemeye çalışıyor. Eşref, “Yeraltı kaynaklarının işletilmesi ve pazarlanması konusunda şu anda gerekli uzmanlığa sahip değiliz. Dolayısıyla bizim kuşağımızın tüm bunları satışa sunma şansı olmayacak” dedi.

Afgan politikacı, bu değerli madenlerle Batı ülkelerinden ziyade Hindistan ve Çin gibi kalkınmakta olan ülkelerin ilgileneceğine dikkat çekiyor, ancak bu konuda daha ayrıntılı bilgi vermiyor. Uzmanlar ise Kabil hükümetinin temkinli açıklamalarını, yeraltı zenginliklerini bir koz olarak kullanmayı düşündüğü şeklinde değerlendiriyor. Nitekim yıllardır çatışmalarla sahne olan ülkede, Çin, Hindistan ve Rusya gibi güçlerin amansız rekabete girişebilecekleri şimdiden dile getirilmeye başlandı.

© Deutsche Welle Türkçe

Arif Farahmand, Cem Sey - Çeviri: Hülya Köylü

Editör: Ahmet Günaltay