Afganistan'a yardımlar masaya yatırıldı

Afganistan’a yardım sözünde bulunan ve yardımları tek başlarına üstlenen devletlerin temsilcileri görev bölümü yapmak üzere Kabil’de buluştular. Üç gün boyunca devam edecek buluşmada, ABD’nin Kabil Büyükelçisi Halmay Halilzad kanalıyla, yardım toplamının beş milyar dolara çıkarabileceğini duyurdu.

ABD’nin Afganistan’daki askeri operasyonlara ise bu yıl on milyar dolar harcaması bekleniyor. Diğer donör devletlerin 2007 yılına kadar yapmayı taahhüt ettikleri yardımların toplamı 8,3 milyar doları buluyor. Bu yardımlar, 4,7 milyar dolarlık Afganistan bütçesinin %93’ünne tekabül ediyor.

Karzai yardım koordinasyonundan memnun değil

Buna rağmen yardımların koordinasyonundan memnun olmayan Afganistan Devlet Başkanı Hamid Karzai, yardımların bir bölümünün Afgan hükümetine devredilmesini ve bu paranın nasıl paylaştırılıp hangi projelerde kullanılacağına kendilerinin karar verebilmelerini istiyor. Uluslararası yardımların üçte ikisinin neye harcanacağına donör devletler karar veriyor.

Uluslararası denetim altında koordine edilen bu yardımların Afganistan’a yarardan çok zarar verdiği durumlar da olabiliyor. Kabil yönetimi, altyapının ve özel sektörün ihmal edildiğini, yardım kuruluşlarının yüksek ücret, pahalı ev, koordinasyonsuz çalışma, pahalı ekipman ve aralarındaki rekabet yüzünden yardım paralarını çarçur ettiklerini öne sürüyor.

Kabil hükümeti ise 200 dolar olan fert başına milli geliri beş yılda bir katı arttırmayı hedefliyor. Yardım kuruluşları, Kabil’de kiraladıkları binalara ayda 8 bin dolar ödüyor, hizmetlerine danışarak zengin ettikleri danışmanlık şirketlerine kesenin ağzına açmak zorunda kalıyorlar. Amerikan USAİD kuruluşunun danışmanlık hizmetlerine günde bin dolar ödendiği ve bazı projelerin bu gibi kuruluşlara astronomik bedel ödenmesini gerektirdiği belirtiliyor.

Yolsuzluk ve adam kayırmalar

Kabil’deki hükümet, çevrelerince yardım çalışmaları için ülkeye gelen çoğu yabancının bekleneni vermemesinden şikayetçi. Maden bulmuşçasına Afganistan’a akan çoğu acemi yardım ekipleri okul, yol ve hastane gibi sosyal altyapı projelerini koordinasyon değil de rekabet anlayışı içinde yürütüyorlar. Oysa tecrübeli yerel uzmanlara maddi imkan tanınmmasının çok daha verimli olacağını belirten hükümet yetkilileri, yabancı kuruluşlarca tamamlanan bazı binaların kullanılmaz halde olduğunu dile getiriyorlar.

Projelerin pahalıya çıkmasında yolsuzluk ve adam kayırma da rol oynuyor. Kabil yönetimi bu gibi olayların üzerine gidiyor ama, bazı bakanların da yardım pastasından cebini doldurmak istemesi yolsuzlukla mücadeleyi zorlaştırıyor. Afganistan hükümeti, yardım projesi ihalelerini yardım kuruluşlarına terketmeyip bizzat açmayı planlıyor. İhalelere de sadece vergisini ödeyip devlet bütçesine katkıda bulunan yerli şirketlerin katılması öngörülüyor.