Afganistan'da Amerikan gerginliği

Başkent Kabil’e yaklaşık 130 kilometre mesafedeki Celalabad’da gösteriler önce barışçı başladı. Çoğunluğu öğrenci olan binlerce gösterici, Amerikan „Newsweek“ dergisinde yayınlanan bir haberde, Guantanamo Üssü’nde tutulan Müslüman terör zanlılarını aşağılamak için Kuran’ın tuvaletlere yerleştirildiğinin duyurulmasına öfkeliydi.

Sonuçta gösteri kontrolden çıktı. Eski bir mücahit komutanı olan ve kentte sevilmeyen valinin makamı ateşe verildi. Yoldan geçen bir Amerikan askeri konvoyu taş yağmuruna tutuldu. Daha sonra göstericiler, çok sıkı korundukları halde kentteki bazı BM binalarına girerek yakmaya çalıştı. Sadece ABD’ye verdiği destek nedeniyle değil, Afganlar’ın bölgedeki birçok sorunun kışkırtıcısı olarak gördüğü Pakistan’ın Konsolosluk binası ve konsolosun konutu da kısa sürede alevler içinde kaldı. Bu arada İsveç kökenli bir yardım örgütü de saldırılardan nasibini aldı.

Olayların büyümesi üzerine Afganistan İçişleri Bakanı Lütfullah Maşal kente iki helikopter ve 180 polis daha nakletti. Polisin göstericilere açtığı ateşle dört kişi yaşamını yitirdi. Gelen haberler 52 kişinin de yaralandığı yönünde. Güvenlik kuvvetleri 13 göstericinin ise gözaltına alındığını duyurdu.

Karzai destek istedi

Bu olaylar, Afganistan’daki güvenlik sorununu da yine uluslararası topluluğun gündemine getirdi. Celalabad’da gösteriler sürerken Brüksel’deki NATO merkezinde konuşan Afganistan Devlet Başkanı Hamid Karzai, Batı’nın güvenlik konusunda ülkesine verdiği desteği sürdürmesini istedi:

“Bu olay Afgan kurumlarının, polis ve ordunun, protesto ve gösterilerle başetmeye hazır olmadığını da gösteriyor. İnsanlar valiliği yakarken, hükümet şiddet kullanmayın dediği için polis buna tepki göstermedi. Yani polis orada durmakla yetindi. Yani Afganistan’da demokratik protestoları güvence altına alabilecek, ve bu tür protestolar demokrasinin sınırlarını aşıp şiddete dönüştüğünde bununla başedebilecek kurumsal güçten henüz çok uzağız.“

Oysa Karzai bu olayların doğmasına neden olan bazı gelişmeleri geçtiğimiz hafta kendi başlatmıştı. Afgan politikacı, Amerika Birleşik Devletleri’yle stratejik bir ortaklık istediklerini açıklamış ve Amerikan birliklerinin devamlı ülkede kalmasının sağlanması için kısa süre içinde toplanacak bir ulusal konferans düzenleme kararı almıştı. Kabil’de hükümet çevrelerinden sızan bilgiler de bu konferansta Amerikan üslerine onay verileceğinin beklendiğini gösteriyordu.

Amerikan karşıtı sloganlar atıldı

Celalabad’da dün yürüyen göstericiler, Amerikan birliklerinin ülkedeki varlığından duydukları rahatsızlığı gizlemiyordu. Attıkları sloganlar arasında „Amerika’ya ölüm“, „Bush’a ölüm“ ve „Amerika’nın müttefiklerine ölüm“ de yer alıyordu.

Afganistan’daki 20 bin Amerikan askeri ve onların yönetimindeki koalisyona bağlı birlikler El Kaide ve Taliban’a karşı mücadele ediyor. Buna karşılık, NATO çerçevesinde Afganistan’da görev yapan ve başta başkent Kabil olmak üzere, ülkenin kuzey ve batısında güvenliği sağlayan ISAF kuvvetleri ülkede daha saygın bir yere sahip. ISAF birliklerinin en geç 2006 yılı sonunda ülkenin güneyini ve Celalabad’ın da yeraldığı doğusunu kontrol altına alması bekleniyor.