Afganistan'da anayasa mücadelesi

Kabil kulisleri kaynıyor. Anayasa Komisyonu’nun Kasım ayı başında aylar süren tartışmaların ardından son şeklini verip hükümete sunduğu taslak, Amerikan modeline benzer bir başkanlık modeli öneriyor.

Doğrudan seçimlerle iş başına gelecek devlet başkanının, aynı zamanda başbakan, silahlı kuvvetler başkomutanı ve de anayasanın koruyucusu olması öngörülüyor. Ancak bu modele destekleyenler ve karşı çıkanlar arasında sıkı bir mücadelenin yaşanacağı aşikar.

İçişleri Bakanı, anayasayı savunuyor

Afganistan İçişleri Bakanı Ali Celali devlet başkanının böylesine güçlü yetkilerle donanmasından yana olanlardan. Afganistan’daki kırılgan barışın tehlikeye gireceği uyarısında bulunan Celali, ”Afgan halkına sorduk. Büyük çoğunluk, aşiret reisleri ve silahlı milisleri olan savaş baronlarına göğüs gerebilecek güçlü bir merkezi yönetimden yana. Çünkü halkı 25 yıl onlar baskı altında tuttu. İnsanlar artık zorbalık istemiyor” diye konuşuyor.

Amerikan modeli benzetmesi

Alman Teknik İşbirliği kurumundan Afganistan uzmanı Citha Maas, Loya Cirga’da devlet başkanının rolü tartışmalarının önceden programlandığı kanısında. Anayasa taslağını değerlendiren Maas, şunları söylüyor:

”Anayasa taslağının Amerikan modeline yöneldiği ve Karzai için biçilmez kaftan olduğu tartışma götürmüyor. Bu da halk ve tüm etnik gruplar arasında korku yaratıyor. Başkana mutlak yetkiler veriliyor, ama anayasa taslağı onun karşısına bir denge unsuru koymuyor. Amerikan anayasasında kontrol ve dengeler vardır. Afgan Anayasa taslağında ise bunun eksikliği derhal göze çarpıyor.”

Güçlü muhalifler var

Afganistan’ın yeniden imarını finanse eden Batılı devletlerin yeni dönemde de favori adayı şu anda devlet başkanı görevini sürdüren Hamit Karzai. Ama Karzai’nin kendi ülkesinde çok güçlü muhalifleri var. Sadece ülkenin güneyinde ve doğusunda yeniden güç kazanmaya başlayan Taliban değil. Afganistan’ın kuzeyinde ve batısındaki aşiret reislerini ve gövde gösterisinden vazgeçmeyen komutanları da gözardı etmemek gerek.

Karzai’nin en güçlü muhalifi ise, Savunma Bakanı Muhammed Fehim. Fehim, Afganistan’ın siyaseti yönlendirecek yetenek ve yetkilerle donatılmış bir hükümet başkanına ihtiyacı olduğunu, devlet başkanının yetkilerinin ise temsili kalması gerektiğini savunuyor.

Söz sırası Loya Cirga’da

Loya Cirga seçimle işbaşına gelmiş bir devlet başkanının yanı sıra bir de başbakanlık makamının oluşturulmasına karar verirse, önümüzdeki yıl yapılması planlanan seçimlerde aday olmayacağını açıklayan Hamit Karzai , böylece siyasi kaderini de ülkenin gelecekteki anayasasına bağlamış oldu. Şimdi söz sırası Loya Cirga’ya katılacak 500 delegede.