Afganistan'da seçimlere ilgi az

Afganistan halkı bugün yeni devlet başkanını seçiyor. Favori olarak gösterilen isim, şu anki Devlet Başkanı Hamid Karzai. Sayıları 40'a yaklaşan adaylar arasında bulunan eski dışişleri bakanı Abdullah Abdullah, Karzai’nin en önemli rakiplerinden biri olarak gösteriliyor. Çok sıkı güvenlik önlemleri altında yapılan seçime, 2004 yılındaki kadar büyük ilgi olmadığı belirtiliyor. Afganistan Yüksek Seçim Komisyonu, katılım oranının yüzde 50'lilerde kalabileceği açıklandı. Diğer taraftan seçmenlerin oy kullanmasını engellemek isteyen radikal güçler, seçim günü de boş durmuyor. Afganistan'nın kuzeyindeki Bağlan vilayetinde sandıkların bulunduğu binalara düzenlenen saldırı 20'den fazla kişinin öldüğü haber veriliyor.

34 yaşındaki Sevar, Kâbil’in merkezinde bulunan sandıkların açılmasından yarım saat önce oy kullanmaya gittiği için, biraz beklemek zorunda kaldı. Seçim görevlileri, içeride oy sandıklarını yerleştirmek ve oy pusulalarını düzenlemekle meşgulken, o dışarıda sabırsızlandığını söylüyor:

"Yeni bir devlet başkanı seçeceğimiz için o kadar heyecanlıydım ki, bütün gece uyuyamadım.“

Sevar, oy vermek için erken kalkan az sayıda Afgan seçmenden biriydi. 2004 yılındaki ilk devlet başkanlığı seçiminde de burada oy kullandığını belirten Afgan seçmen, o zaman sabahın erken saatlerinde uzun kuyruklar oluştuğunu hatırlatıyor. Değişmeyen tek şeyse beş yıl önce olduğu gibi bugün de giriş kapısında bekleyen ve güvenliği sağlamaya çalışan çok sayıda polisin varlığı. Ancak Sevar, Taliban’ın saldırılarından korkmuyor:

"Bunlar, Afganistan’ın düşmanları. Dikkat çekmeye çalışıyorlar. Ancak ordu ve polisin bizi koruyabileceğinden eminim."

Uluslararası birlikler güvenliği sağlamaya çalışıyor

Taliban, seçimlerden önceki günlerde, demokratik süreci saldırılarla baltalayacağını açıkça ilân etmişti. En azından tehditlerle, korkuyu insanların zihnine yerleştirmişti. Afganistan’da görev yapan uluslararası birlikler ise mümkün olduğu kadar çok sayıda Afgan’ın seçimlere katılabilmesini sağlamak için çaba sarfediyor. Uluslararası Güvenliğe Destek Gücü ISAF'ın komutanı Stanley McChrystal, şunları söyledi:

"Elimizden geleni yapıyoruz. Afgan güvenlik güçleriyle; yani polis ve orduyla birlikte çalışıyoruz. Güvenliğin sağlanmasına, uçaklar aracılığıyla havadan da destek veriyoruz. Militanların seçimi durdurmaya çalışmaları halinde, buna karşılık verebilecek birlikleri hazır tutuyoruz. Tüm Afgan seçmenlerin oylarını kullanabilmesine imkân vermek için her şeyi deniyoruz.”

Ancak ülkenin kuzeyinden gelen saldırı ve şiddet haberleri, bu çabaların pek de istenilen sonucu vermediğini gözler önüne seriyor.

Halkın yüzde 75’i okuma yazma bilmiyor

Afgan seçmenlerin bazılarıysa can güvenliğinin yanı sıra başka bir endişe taşıyor: Geçen seçimlerde hile yapıldığını ve bu seçimlerde de durumun farklı olmayacağını düşünen çok sayıda Afgan, sandık başına gitmemeyi tercih ediyor. Afganistan Yüksek Seçim Komisyonu, önlem olarak ülkede binlerce seçim gözlemcisi görevlendirdi. AB de bir delegasyonla temsil ediliyor. AB misyonunda görev yapan Alman Gunter Mulack, güvenlik gerekçeleri nedeniyle Avrupalıların ülkenin her köşesine ulaşamadıklarını söyledi:

"Şu anda savaş halinde bulunan ve halkın yüzde 75’inin okuma yazma bilmediği bir ülkedeyiz. Mevcut koşullar altında, âdil ve özgür seçimler yapılmasını umut ediyoruz.”

Mürekkepli önlem

Seçmenlerin, iki ya da hatta on kez oy verme kabinlerine girmelerini önlemek için, tıpkı Türkiye’de olduğu gibi parmaklarına mürekkep sürülüyor. 2004 yılındaki seçimlerde kullanılan mürekkebin bıraktığı leke yıkanıp kolaylıkla çıkarılabiliyordu. Bağımsız Seçim Komisyonu çalışanlarından biri bu kez daha sıkı önlem alındığını belirtiyor:

"Bu kez çok kaliteli mürekkepler kullanıyoruz. Sık sık test edildi. İşte bakın! Ben üç ya da dört gün önce denedim ve mürekkep lekesi hâlâ görülebiliyor. Bu kez gerekli tedbirleri aldık.”

Kai Küstner / Kâbil - Çeviri: Başak Sezen

Editör: Murat Çelikkafa