Afganistan'da tartışmalı seçim sonuçları

Afgan halkı 20 Ağustos’ta devlet başkanını seçmek için sandık başına gitmişti. Ancak o günden bu yana seçimlerde hile yapıldığı yönündeki tartışmaların ardı arkası kesilmesi. AB seçim gözlemcileri, kullanılan oyların dörtte birinden fazlasının şüpheli ya da sahte olduğunu açıkladı. Bu açıklamaya karşın, Kâbil’deki Bağımsız Seçim Komisyonu, Hamid Karzai’yi devlet başkanlığı seçimlerinin galibi ilân etti. Buna göre, Karzai daha ilk turda gerekli çoğunluğu elde etmiş sayılıyor. Bağımsız Seçim Komisyonu, Karzai'nin oyların yüzde 54,6’sını, rakibi Abdullah Abdullah’ın da yüzde 27,8’ini aldığını açıkladı. Seçimlere katılım oranının yüzde 38,7 olduğu açıklandı.

Seçim Komisyonu’nun, seçimi Hamid Karzai'nin kazandığını açıklamasına rağmen Afgan halkı hâlâ yeni devlet başkanlarının kim olacağını bilmiyor. Ama Afganlar seçimler sırasında hile girişimlerine maruz kaldıklarının farkındalar. AB Seçim Gözlem Komisyonu başkanı Phillippe Morillon, seçimlere hile karıştığını şu sözlerle açıkladı:

“Hile yapılmasını önlemeye çalıştık. Ancak başarılı olamadık. Şimdi, büyük oranda hile yapıldığını doğruluyoruz. Afgan yetkililerin bu konuya açıklık getirmesini istiyoruz.“

Karzai tepki gösterdi

Bu açıklamanın ardından Karzai ile AB arasında sözlü bir savaş başladı. Hamid Karzai'nin ekibi, seçimlerde hile yapıldığını açıklayan AB gözlemcilerine sert tepki gösterdi. Hamid Karzai gözlemcileri, taraflı olmak ve sorumsuz davranmakla suçladı. Eleştirmenlere göre ismindeki gibi çok da bağımsız olmayan Bağımsız Seçim Komisyonu’nun yetkilileri, tepkilerinde iğneleyici açıklamalar yaptılar:

“Onlar gözlemci. Seçimi gözlemleyip, rapor yazabilirler. Ancak müdahale etmeye hakları yok. Eğer bir tavsiyeleri varsa, bunu, Bağımsız Seçim Komisyonu ya da Şikâyet Komisyonu'na yöneltebilirler. Ancak itiraz edemezler, bu hakka sadece Afganlar sahip. Bu rakamları nerede buldukları hakkında bir fikrim yok.“

1,5 milyon oy sahte ya da şüpheli

Ortaya çıkan veriler AB gözlemcilerini oldukça şaşırttı. Buna göre, toplam 1,5 milyon oy sahte ya da en azından şüpheliydi. Bu da kullanılan oyların dörtte birinden fazlasının tartışmalı olduğunu ortaya koyuyor. Morillon şu açıklamayı yaptı:

“Gerçek şu ki, gözlemcilerin olmadığı vilayetlerde seçim sandıkları sahte oy pusulalarıyla dolduruldu.“

Seçim gözlemcilerinin rahatsız edici buldukları bir başka konu da seçimlere katılma oranı. 20 Ağustos seçimlerine katılım yüzde 40’ların altında kaldı. Beş yıl önceki seçimlerde katılma oranı neredeyse iki kat daha fazla olmuştu. Ancak buna rağmen, Morillon Afgan halkının cesaretine vurgu yaptı:

“Bu ülkeyi Taliban yönetmiyor. Afgan halkı, tehdit ve saldırılara rağmen, cesur bir şekilde seçimlere katıldıklarını ispat etti.“

Gözler Şikâyet Komisyonu’nda

Şimdi gözler bir başka kurumda. BM tarafından desteklenen Şikâyet Komisyonu'nda. Şikâyet Komisyonu'nun hile iddialarını derinlemesine araştırması gerekiyor. Gözlemcilerle birlikte şüpheli seçim pusulalarının teker teker elden geçirilmesi bekleniyor. Komisyon’un Kanadalı Başkanı Grant Kippen, şunları söylüyor:

“Hedefimiz bunu mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde yapmak. Umarım bu aylarca sürmez, birkaç haftada halledilir. Ancak bizim için daha önemlisi bunu dikkatli bir şekilde yapmak. Bizim için önceliğe sahip olan da bu.“

Şikâyet Komisyonu, verilen tüm oyların yüzde 10’unun sayımının tekrar yapılmasını istedi. Bu işlem tamamlanınca cevabı merak edilen iki can alıcı soruya da yanıt bulunmuş olacak: İlki, Karzai, yüzde 50 oy oranının altında kalsın ve ikinci tur seçimlere gidilsin diye yüksek sayıda oy pusulası ortadan kaldırılmış olabilir mi? İkincisi de bu seçimler, tarihe “güvenilir” olarak geçecek mi? Morillon bu konudaki dileklerini “İnşallah“ diyerek dile getirdi.

Kai Küstner - Kâbil / Çeviri: Başak Sezen

Editör: Ahmet Günaltay