1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

Almanya'da Ermeni soykırımı tartışmaları

Andreas Noll27 Ocak 2005

Türkiye başkansolosunun müdahelesiyle Brandenburg eyaletindeki okul kitaplarından birinde yer alan, Ermeni soykırımıyla ilgili bazı pasajların çıkartılmasına ilişkin yankılar sürüyor. Söz konusu pasajlarda, Türkiye’nin şimdiye kadar kendi arşivindeki bilgilere dayanarak resmen reddettiği, 1915 ve 1916 yıllarında Ermenilere uygulandığı öne sürülen soykırım iddiaları konu edilmekteydi. O dönemlerdeki sürgün olayları ve çatışmalar sırasında, kaynağına göre sayıları 600 bin ile 1,5 milyon arasında değişen Ermeni nüfusun yaşamını yitirdiği belirtilmekteydi. Türkiye’nin AB’ne katılım sürecinde şimdi bu gelişmenin geniş tartışmalara neden olma ihtimali var. Andreas Noll’un k

https://p.dw.com/p/AZyx

onuyla ilgili yorumu:

Ya; doğu Almanya’da örnekleri yaşandığı gibi, tarih dersi ideolojik etki altına alınıyor, ya da ayan beyan tarih çarpıtılıyor. Türk diplomatlarının Alman okul müfredatına karışması kadar, Alman yetkililerin, diplomatik müdahele üzerine tartışmalı pasajları kitaptan çıkartması da, kesinlikle onaylanmayacak gelişmelerdir. Kaldı ki Türk diplomatlar, Almanya’da da yaptıkları gibi, Ermeni sorununu ötedenberi kamuoyunun gündeminden uzak tutmayı denemişlerdir.

Okul kitaplarında Türkiye’nin reddettiği Ermeni soykırımından söz eden tek eyalet olan Brandenburg’un bu tutumu, daha kısa süre önce büyük bir kazanım olarak lanse edilmişti. Buna rağmen Brandenburg’da olduğu gibi Almanya’nın başka eyaletlerindeki okullarda ders programları incelendiğinde, Osmanlı İmparatorluğu’nun bitme aşamasında yaşanan bu karanlık dönemle ilgili gelişmelerin, müfredata yok denecek kadar cılız biçimde yansıdığı görülecektir. Bunun nedenlerinden biri; gelişmeleri layıkıyla anlayabilmek için, önce, Osmanlı tarihinin 19. yüzyıla kadar olan sürecinin incelenmesi gerektiği gerçeği ise, bir diğer neden; bu konu hakkında Almanya’da ders malzemesi bulunmaması, öğretmenlerin eğitim programında bile böyle bir konuya yer verilmemesidir

Bugün Alman okul tarihçileri açısından Osmanlı İmparatorluğu ve Ermeni sorunu, başka bir dizi konu gibi bir dip not olmaktan öte değere sahip değildir. Oysa bu eksikliğin ardında, ondan çok daha büyük bir sorunlar yatmaktadır. 20. yüzyıldaki soykırım olaylarının tarih derslerinde daha ayrıntılı biçimde ele alınmasını öteden beri savunan eğitim uzmanları, müfredatı hafifletmek ve tekrarları önlemek amacıyla, bu konuların Brandenburg’un uyguladığı gibi, 9. ve 10. sınıfın ders programına alınmasına şimdiye kadar karşı çıkmaktaydı.

Eğitimciler bunu tartışadursun, Ermeni sorununun her şeyden önce politikanın gündemine getirilmesi gerekmektedir. Avrupa Parlamentosu, bu güne kadar saptadığı bir dizi kararla, Ankara’nın Ermeni soykırımı gerçeğini kabullenmesi için çeşitli girişimlerde bulunmuştur. Türkler'in buna öteden beri olduğu gibi yine karşı çıkması yetmiyormuş gibi, Alman hükümeti ve AB Komisyonu, Türkler'in bu garip tarih anlayışını, kısa süre önce kararı verilen üyelik müzakerelerinin gündemine getirmeyi bile düşünmemektedir.

Son gelişmeler üzerine şimdi bazı Alman politikacıların, Brandenburg eyaletinde yaşanan bu olayı Türkiye’nin AB üyeliği konusundaki yeterliliği bağlamında gündeme taşıyarak istismara yeltenmesini olağan karşılamak gerekir. Ancak böyle ucuz bir davranışın da, eleştiriyi asıl hedefinden saptırması tehlikesi vardır.