Almanya’da kalkınma yardımı tartışması

Ekonomik krize ve Almanya tarihinin en yüksek bütçe açığına rağmen Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Bakanlığı bütçesi 2009 yılında 5,7 milyar Euro’ya çıkarıldı. Bu paranın yarısı ikili projelerde kullanılırken diğer yarısı da Dünya Bankası ve yardım kuruluşları gibi uluslararası kurumlar arasında paylaştırılıyor. İkili işbirliği projeleri Alman işletmelerine de yeni pazarlara açılma ve yurt dışında tecrübe kazanma fırsatı yaratıyor. Geçenlerde Almanya’nın yeni ekonomik teşvik kurumu olan Germany Trade and Invest tarafından düzenlenen buluşmada, özel sektör temsilcileri, kalkınma politikasının aktörleri ile tanışma fırsatını buldu.

İkili kalkınma yardımları mali ve teknik işbirliğine ayrılıyor. Alman yeniden İmar Bankası adlı Kalkınma Yardımları Bankası ve Alman Teknik İşbirliği Kurumu bünyesinde koordine edilen kalkınma yardımı projeleri için uluslararası ihale açılıyor. Yani projelerin otomatikman Alman şirketlerine verilmesi diye bir kural artık söz konusu değil. On yıl önce yapılan bu değişiklik hala tartışmalara neden oluyor.

“Uluslararası ihaleleri geçilmesi, Alman sanayi şirketlerini kayba uğrattı ve Alman özel sektörünün vergi gelirleriyle finanse edilen kalkınma projelerindeki payını küçülttü. “

Alman ödüyor, Çin kazanıyor

Hydroprojekt adlı mühendislik şirketinin genel müdürü Michael Heiland şöyle bir örnek veriyor: Alman kalkınma bankası Afrika’daki finansmanına katıldığı bir proje için ihale açıyor. İhaleyi bir Çin şirketi kazanıyor ve şirket eleman ve ekipmanıyla Afrika’nın yolunu tutarken Alman rakipleri ağzını havaya açıyor. Bu gibi örnekler ekonomik kriz döneminde hissi tepkilere yol açıyor. Almanya Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Bakanlığı temsilcisi Reinhard Palm ise bu yöntemin doğruluğuna inanmış:

“Kalkınma işbirliği ve fakirlikle mücadele bu tür projelerin temel mantığını oluşturuyor. Kaynak kullandıran ülkeler uluslararası ihale açıyor. En iyi şartlarla en verimli işi yapan şirketin ihaleyi kazanması kalkınma açısından en iyi sonucu veriyor. Kaldı ki uluslararası projelerin %90’ı Alman şirketlerinde kalıyor.”

Kamu-özel sektör diyalogu

Özel Alman şirketlerinin rekabet gücünü gösteren bu oranda Germany Trade and Invest kurumunca yürütülen aydınlatma çalışmalarının da önemli payı var. Bu kurum, kalkınma yardımlarının aktörleriyle özel şirket temsilcileri arasındaki diyalogu koordine ediyor.

Alman Teknik İşbirliği Kurumu’nun geçen yıl finanse ettiği 350 milyon Euro’luk projelerin büyük çoğunluğunda Alman şirketlerinin imzası var. Orta ölçekli şirketlere dış ticaret finansman danışmanlığı yapan Wolfgang Lenz bu paranın büyük bölümünün danışmanlık kuruluşlarına ödendiğini ve kendilerine de elbet pay düştüğünü anlatıyor:

“Benim için önemli olan, kalkınma yardımlarına ayrılan kaynağın Alman ihraç mallarının finansmanında en iyi şekilde nasıl kullanılabileceği.”

“Sosyal sorumluluk yaygınlaştırılmalı”

Alman Yatırım ve Kalkınma Kurumu’ndan Rolf Grunwald orta ölçekli işletmelerin kalkınma projelerine ortak edilmesinin paradan çok sosyal sorumluluğun yaygınlaştırılması açısından önemli olduğunu söylüyor:

“Kârlılık açısından bu işletmelere cazip gelmeyebilir. Ama imaj yaratıp ilerde kalkınma projelerinin uygulandığı ülkelerden sipariş alma şansını arttırması bakımından fazla para getirmeyen bir ihale yarının teminatı olabilir.”

Kalkınma Bankası'nın yan kuruluşu olan Alman Kalkınma Kurumu da kalkınma halindeki ülkelerde kazançlı olmayan projelere katkıda bulunmaları için Avrupa şirketlerine 200 000 Euro’ya kadar prim ödüyor. Yetkililer bunu, kalkınma yardımları kadar fakirlikle mücadele ve demokrasinin teşviki açısından da yarınlara yapılmış bir yatırım olarak görüyorlar.

Danhong Zhang / Ahmet Günaltay



Editör: Ayhan Şimşek