Amerikan mahkemelerinin Guantanamo kararı
19 Aralık 2003
Amerikan adaleti, yaklaşık iki yıldır Guantanamo askeri üssünde ”savaş tutsağı” sıfatıyla tutulan kişilerin, anayasal haklardan yararlanması gerektiğine karar verdi. Kaliforniya’daki Yüksek Mahkeme’nin kararında, askeri üste tutulan sanıkların mahkemeye başvurma ve avukatlarıyla görüşme haklarının sağlanmasını istendi. Diğer yandan, New York’ta da bir başka mahkeme üste tutulan Jose Padilla adlı Amerikan vatandaşının savaş tutsağı muamelesi görmemesi gerektiği yönünde karar verdi.
Amerikan donanmasına ait Guantanomo üssü, Küba adasının güneybatı ucunda yer alıyor. Amerika Birleşik Devletleri, 1901 yılında İspanya’yla kısa süreli bir savaşın ardından bölgeye yerleşti. Küba’nın yeni hükümetiyle Guantanamo üssü için bir anlaşma yapıldı. Anlaşmaya göre, tarafların her ikisinin de onayıyla anlaşma yürürlükten kaldırılabiliyor.
Mahkemenin kararı
Üssün adı, mahkeme kararlarıyla tekrar gündeme geldi. Bush yönetimi, kuşkusuz verilen kararlara üst mahkemelerde itiraz edecektir. New York’taki mahkemenin gündemine aldığı Jose Padilla, yaklaşık 1,5 yıldır askeri cezaevinde tutuluyor. Padila’nın, El Kaide’nin talimatıyla Amerika’da eylem gerçekleştirmeyi tasarladığı iddia ediliyor. Eylemde kullanmak üzere Padila’nın ilkel de olsa bir nükleer bomba imal ettiği ileri sürülüyor.
New York’ta mahkemenin verdiği karar, Padila’nın 30 gün içinde sivil yargıya teslim edilmesini öngörüyor. Eğer karar uygulanırsa, Amerikan sivil ceza hukuku Guantanamo’da ilk kez hayata geçmiş olacaktır. Amerikan hükümetleri şimdiye dek askeri üssün özel bir konumu olduğunu ve üste askeri ceza yasalarının geçerli olduğunda ısrar ediyor. Amerikan askeri ceza yasası ise hukuk devletinin öngördüğü çok sayıda ilkeye yer vermiyor.
ABD yönetimi karardan rahatsız
Amerikan başkanlık sözcüsü Scott McClellan, ”Mahkeme kararının endişe verici ve hatalı olduğuna inanıyoruz” diye konuşuyor. Sözcünün bakış açısından da yola çıkarak yönetimin temyize gitmesi olağan bir adım olacaktır. Yargıçlar, Guantanamo’da tutulan 600 dolayında tutukluya yönelik Amerikan hükümetinin uygulamalarının Amerikan adaletinin temel ilkeleriyle çeliştiğini kaydettiler.