Araştırmacı gazeteciliğin zaferi: Watergate

ABD’nin ve Amerikan demokrasisinin 220 yılı aşkın tarihinde yaşanan en çarpıcı skandalın, Watergate skandalının ardından Başkan Nixon 9 Ağustos 1974 tarihinde istifa etmek zorunda kalmıştı. Siyasi gücün, demokratik hak ve yetkilerin, siyasi rakibe ve adalete karşı kullanılışının belgesi olarak tarihe geçti. Nixon’un istifasına giden süreçte araştırmaları ile önemli rol oynayan Washington Post gazetesinin iki muhabiri de araştırmacı gazetecilik tarihine damgalarını vurdular. Watergate skandalı ve etkilerini DW’den Heinrich Bergstresser kaleme aldı.

‘’Yarın saat 12’de Başkanlık görevimden istifa ediyorum. Başkan yardımcısı Ford yarın burada Başkanlık yemini ederek göreve başlayacaktır.’’

Basınla iki yıl "savaş"

Amerikan Başkanı Richard Nixon Watergate skandalı ardından istifasını bu sözlerle açıklıyordu. Nixon’ın istifası Amerika’da hiçkimseyi şaşırtmadı. Yakın çevresinin hukukdışı uygulamalarını örtbas ettiği, hatta bizzat emri kendisinin verdiği yönündeki suçlama ve kanıtlar Nixon’a başka seçenek bırakmıyordu. Nixon’ın istifası ile Beyaz Saray ile Kongre ve Washington Post gazetesi arasında siyaset, hukuk ve medya alanında yaşanan iki yıllık savaş sona ermiş oldu.

Başkan Nixon 1972 Kasımı’ndaki seçimler öncesinde ikinci kez hem de büyük farkla Başkanlık’a seçilmeyi garantilemişti. Gücünün doruğundaydı ve Beyaz Saray hem iç hem de dış politikada tüm ipleri elinde bulunduruyordu.

Olaylar nasıl başladı?

Seçimlere sadece beş ay kala bir polis baskını sonucunda Watergate skandalına giden olaylar dizisi başlamış oldu. Polis, Washington’daki Watergate Oteli’ndeki Demokrat Parti Yönetim Kurulu bürolarına giren beş kişiyi suçüstü yakaladı. Bu beş kişinin elinde telefon konuşmalarını dinlemede kullanılan elektronik cihazlar vardı. Bu kişilerden birinin CIA ajanı olduğu ve ‘Nixon’ın ikinci kez seçilmesi için oluşturulan Komite’de çalıştığı ortaya çıktı. Ele geçirilen belgeler, telefon numaraları ve para transferleri Beyaz Saray ve Komite adresini gösteriyordu.

CİA da alet edildi

Başsavcılık soruşturmayı sürdürürken Nixon ve hükümeti, CIA dahil tüm devlet organlarını, Beyaz Saray’a karşı polis soruşturmasını engellemek için kullandı. Washington Post’tan iki gazeteci Bob Woodward ve Carl Bernstein kendi imkanları ile olayı araştırmaya devam etti. Araştırmalarında vardıkları sonuçlar, Watergate otelinde yaşananın, Demokratlar’a karşı hazırlanan geniş çaplı karalama kampanyasının bir parçası olduğu ve bu kampanya içinde başka suçlar da işlendiği yönündeki şüpheleri güçlendirdi.

Ses kayıtları üzerinde oynandı

Soruşturmalar sonucu Başkan’ın yakın siyasi çevresinin olayla yakından bağlantılı olduğu ortaya çıktı. Başkan Nixon komplodaki kendi rolünü örtbas edebilmek için bu isimlerle yollarını ayırdı ancak kısa süre sonra Kongre olayın arka planı ve sona eren seçim kampanyalarındaki diğer usulsüzlükleri araştırmaya başladı. Yeni Adalet Bakanı Watergate olayını aydınlatmak üzere bir özel savcı atadı. Beyaz Saray’ın iş görüşmelerini içeren telefon kayıtları ile oynadığı ortaya çıkınca özel savcılık ve Senato ses bantlarının yayınlanmasını talep etti. Nixon önce bu talebe direndi, ancak daha sonra manipule edilmiş, üzerinde oynanmış kayıtları sundu.

Yargıda operasyon

Diğer yandan da yürütme erkinin başı olarak özel savcılığın bantların yayınlanması ile ilgili hukuki süreci sürdürmesini yasakladı. Birkaç gün içinde özel başsavcı ile Adalet Bakanı görevlerinden alındı. Ancak Nixon Kongre’nin baskısı üzerine yeni bir özel savcı atamak zorunda kaldı. Yüksek Mahkeme 1974 yılı ortasında, Nixon’ın tüm bantları yayınlamasına karar verdi. Nixon’ın görevden azli ile ilgili hukuki süreç başlamıştı ve Temsilciler Meclisi Adalet Komisyonu aylar süren tartışmaların ardından Nixon’a karşı davada kullanılacak üç suçlamayı belirlemişti: Adaletin engellenmesi, siyasi gücün kötüye kullanılması, Kongre’ye riayet etmemek.

Watergate kitabı bestseller oldu

Nixon’ın istifası ile hukuki süreç de sona ermiş oldu. Halefi Gerald Ford göreve gelişinden kısa süre sonra af yetkisini kullandı. Mahkeme kararı beklenmeden, Nixon’ı tüm olası işlenmiş suçlara karşı cezadan muaf ilan etti. Nixon’ın yakın siyasi çevresinden bazı isimler ise hapse girdi.

Gazeteci Woodward ve Bernstein ile gazeteleri Washington Post ise skandalın ortaya çıkarılmasında itici güç olarak adlarını araştırmacı gazetecilik tarihine altın harflerle yazdırdı. Yazdıkları Watergate adlı kitap en iyi satanlar listesinde zirveden inmedi. Dustin Hoffman ve Robert Redford’ın başrollerini paylaştığı Watergate filmi ise gişe rekorları kırdı.