Arap ülkeleri kaynıyor

Mısır ve Tunus’ta on yıllar boyunca iktidarda kalan Zeynel Abidin Bin Ali ve Hüsnü Mübarek’in zorunlu gidişi, Libya’daki Kaddafi karşıtlarını da cesaretlendirdi. Kaddafi ise hala her yolu deneyerek koltuğunu bırakmamak için direniyor.

Tunus’ta başlayan protestonun dalga dalga diğer ülkelere yayılacağını daha birkaç hafta öncesine kadar kimse tahmin etmiyordu. Ancak şimdi Fas’tan Yemen’e, Cezayir’den Bahreyn’e kadar muhalifler ayakta. Ayrıca petrol zengini Suudi Arabistan’daki gelişmeler de yakından izleniyor.

Kral Abdullah temkinli

Suudi Arabistan Kralı Abdullah El Saud, geçtiğimiz günlerde üç aylık yokluğunun ardından ülkesine geri döndü. Kral’ın dönüşü muhteşemdi, halkı için cömert hediyeler düşünmüştü. Ev satın almak isteyenlere maddi yardım, memur maaşlarına ve işsizlik yardımlarına zam yapılacağı açıklandı.

Dünyadaki üçüncü büyük petrol rezervlerine sahip olan Suudi Arabistan’da yoksulluk önemli bir sorun. Tahminlere göre, Suudilerin yüzde 20’si işsiz. Ve bunların çoğunu gençler oluşturuyor. Ülkedeki sıkı şeriat kullarına uymak zorunda kalan halkın taleplerini diğer Arap ülkelerine oranla kolayca dile getirmeleri zor. “Önemli olan dua etmek. Önemli olan sakalını uzatmak ve kadınların tamamen örtünmesi" diyen Siyaset bilimi uzmanı Hamid el Avni, İslam'daki boşluklar ya da İslami felsefenin ne olduğuyla kimsenin ilgilenmediğini dile getirdi.

Her şey Suudi Arabistan'daki kraliyet yönetiminin elinde. Siyasi partiler ve gösteriler ise zaten yasak. Ülkede sessizlik hakim, ama gözlemciler bunun değişeceğini düşünüyor.

Fas'ta modernleşme yetmiyor

Bir başka kraliyet ülkesi de Fas. Kral 6'ıncı Muhammed, Suudi monarşisi gibi tutucu değil. Halkını modernleştirme çabalarında bulundu. “Fas Kralı, son yıllarda, ki bunu zaten babası başlatmıştı, geleneksel muhalif gruplarla bağlantıya geçmeyi başardı. Fas'ın bilinen muhalefeti hükümette de zaten yer alıyor" şeklinde konuşan siyaset uzmanı Thomas Hasel, Kralın muhalefeti ve hükümet partilerini bir araya getirerek rüzgarı arkasına almayı başardığını ifade etti.

Ancak bu ülkedeki sorunları çözmeye yetmedi. Mısır ve Tunus'un etkisiyle Faslı muhalifler de haftalardır, rüşvetçi politikacıları, sansürü, insan hakları ihlallerini ve işsizliği protesto ediyor.

Yemen'de de muhalifler devlet başkanına karşı birleşti, sokaklar hareketlendi. Ülkede Devlet Başkanı Ali Abdullah Salih'e karşı on binler günlerdir protesto gösterileri düzenliyor. Muhalefet partileri ve güçlü aşiret reisleri devlet başkanına karşı birlikte hareket ediyor. “Yemen şu anda eski bir yüksek ordu mensubu tarafından yönetiliyor" şeklinde konuşan siyaset uzmanı Hamid el Avni, Libya'daki yönetimle benzerliğe dikkat çekti.

Cezayir'de olağanüstü hal kalktı

Cezayir'de protestolar kısmen başarıya ulaştı. Devlet Başkanı gerginliği artırmaktan kaçınıyor. Ancak ülkedeki memnuniyetsizlik büyük. Zengin petrol ve doğal gaz kaynakları bulunmasına rağmen, gençler işsiz ve gelecek umutları da yok. İşsizlik, yolsuzlukluk ve baskıcı yönetim gençleri isyana sürüklerken, Devlet Başkanı Abdülaziz Buteflika ise geri adım atmayı kabul etti. Buteflika, 1992'den beri yürürlükte olan olağanüstü hal uygulamasını kaldırdı.

Bahreyn'den de son haftalarda protesto sesleri yükseldi. Ada ülkesi Bahreyn'in Sünni Kralı Hamid bin İsa El Halife aslında dünyaya açık bir lider. Ekonomi ve turizmde ilerleme kaydetmeyi başardı. Ancak protesto gösterilerine şiddet olayları karışınca uluslararası toplumdan gelen eleştirilerin hedefi olmuştu.

Bahreyn yönetimi daha sonra siyasi muhaliflerin ülkeye girişine izin vererek tepkileri azaltmaya çalıştı. Çoğunluktaki Şiiler, Sünnilerin egemenliği altında ihmal edildiklerini söylüyor. Ama aynı zamanda Arap ülkelerindeki değişim dalgası ile birlikte ülkedeki birçok Sünni de artık gerçek demokrasi istiyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Susanne Lenz-Gleissler/ Çeviren: Hülya Köylü

Editör: Ahmet Günaltay