Avrupa Erivan’dan anayasa değişikliği istiyor

Azerbaycan ile birlikte 2001 yılında Strasbourg merkezli Avrupa Konseyi’ne üye olan Ermenistan, bu üyelikten kaynaklanan yükümlülükleri çerçevesinde Avrupa Konseyi’nin politik ve hukuksal denetiminde tutuluyor. Avrupa Konseyi üyesi olduğu tarihte, politik ve hukuksal planda Avrupa standartlarına uyacağına dair güvence veren Ermenistan’ın mevcut anayasasını da bu standartlar çerçevesinde değiştirmesi gerekiyor.

Avrupa Konseyi bu bağlamda Erivan’dan, anayasal konularda Avrupa çapında referans kurum olan Venedik Komisyonu’yla sıkı işbirliği yapmasını ve hazırlamakta olduğu yeni anayasa metnini Venedik Komisyonu’nun ekspertizine sunmasını istiyor.

Doğu Avrupa’daki komünist rejimlerin 1990’lı yılların başlarında çökmesinin ardından, bu ülkelerin anayasalarını Batı Avrupa standartlarına uyarlamalarına yardımcı olmak amacıyla Avrupa Konseyi bünyesinde kurulan Venedik Komisyonu, bugüne kadar Doğu Avrupa, Balkan ve Kafkas ülkelerinin anayasalarının batı normlarına uyarlanmasında önemli bir işlev görmüştü.

Türk ve Azeri parlamenterler hüsrana uğradı

Öte yandan, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nde Ermenistan’daki anayasal reform süreciyle ilgili oturumda Türk parlamenterlerin sunduğu bir değişiklik önergesi de ele alındı. Parlamenterler Meclisi’nin 12 kişilik Türk heyetine başkanlık eden Adalet ve Kalkınma Partisi milletvekili Murat Mercan’ın girişimiyle hazırlanan önergede, Ermenistan’dan mevcut anayasasının giriş bölümündeki bağımsızlık bildirgesinde yer alan Batı Ermenistan kavramını kaldırması isteniyordu.

Oturumda Ermeni-Azeri ve Türk parlamenterler arasında söz düellosuna neden olan bu önerge yeterli çoğunluğu bulmadığından oylama sırasında reddedildi. Toplam 315 üyesi bulunan Parlamenterler Meclisi’nde bu oylamaya katılan parlamenter sayısı 61’i geçmedi. Oylamaya katılanların 21’i değişiklik önergesi lehinde, 38’i ise aleyhinde oy kullanırken, 2 parlamenter çekimser kalmayı yeğledi.

Değişiklik önergesinin reddedilmesinin, büyük ölçüde, anayasal ekspertiz alanında uzman organ olan Venedik Komisyonu’nun “anayasanın giriş bölümündeki bağımsızlık bildirgesinin anayasanın kendisiyle bağlantılı olmadığı” yönünde görüş belirtmesinden kaynaklandığı söyleniyor.

Karşılıklı suçlamalar

Türk ve Azeri parlamenterler oturumda yaptıkları konuşmalarda, Ermenistan’ı Azerbaycan ve Türkiye’nin toprak bütünlüğünü tanımamakla suçladılar. Ermeni parlamenterlerin bu suçlamalara yanıtı ise “Ermeni soykırımını tanımayanlardan ders alacak değiliz” oldu.

Avrupa Konseyi kaynakları, Parlamenterler Meclisi tarafından alınan kararın Erivan açısından politik ve hukuksal yaptırımı bulunduğunu söylüyorlar. Ermenistan’ın Konsey üyesi olurken Avrupa standartlarında bir anayasa da hazırlayacağına dair yükümlülük altına girdiğini söyleyen kaynaklar, Erivan’ın bu sözünde durmaması halinde Avrupa gözünde normalleşmiş bir demokrasi olarak algılanamayacağını söylüyorlar. Ermeni yönetimi, son yıllarda değişik Avrupa platformlarında ülkenin geleceğini Avrupa Birliği içinde gördüğünü dile getiriyor.