Avrupa‘nın 10 yıllık birlik çabası

Maastricht Anlaşması 1 Kasım 1993 tarihinde Avrupa Topluluğu üyesi 12 ülkede iki yıllık tartışmalardan sonra yürürlüğe girdiğinde, Avrupalı politikacıların yüreğine su serpildi. Çünkü Fransa’da yapılan referandumda anlaşma çok küçük bir farkla onaylandı, Danimarka’da iki kez oylandı, Almanya’da ise Federal Anayasa Mahkemesi Maastricht Anlaşması’nı Anayasa’ya uygunluğu açısından inceledi.

Maastricht’in neden Sovyetler Birliği’nin dağılması, duvarın yıkılması gibi politik gelişmeler sonrasında imzalanması önemliydi. Maastricht yıllar süren bir sessizlikten sonra birlikte büyüyen Avrupa’nın ve Avrupa Topluluğu’nun temel taşını attı, Avrupa Topluluğu’ndan Avrupa Birliği’ne geçişi formüle etti. Anlaşmanın temelini oluşturan ekonomik birlik ve ortak para birliği düşüncesi Euro’nun 1 Ocak 2002 tarihinde yürürlüğe girmesiyle yerine getirilmiş oldu.

Genişleme sancısı

Anlaşmada yer alan, birliğin politik bir birlik haline gelmesi hedefi içinse Avrupa Birliği hala uğraşıyor. Maastricht Anlaşması üç önemli hedefiyle, yani ekonomi, dış politika ve yargı ile iç politika konularında belirlediği hedeflerle birleşerek büyüyen Avrupa’ya bir yol haritası çizmiş oldu.

Maastricht’in imzalanmasından tam on yıl sonra yapılan hükümetlerararası konferansta ise bu kez birliğin yeni üyeleri ile birlikte 25 ülkesi, Maastricht’te belirlenen yol haritasını ve geleceğin Avrupası’nın inşa planını tamamlamış olacak. Gürültü, patırtıyla hazırlanan Avrupa Anayasası, Avrupa Birliği’nin kurumlarının ve birlik üyesi ülkelerin birbirleriyle ilişkilerini uzun vadeli düzenlemek zorunda. Avrupa Anayasası’nın da yürürlüğe girmesiyle Maastricht başarıya ulaşır ve AB politik bir birlik hedefini gerçekleştirmiş olur.

Maastricht’in ‘birlik‘ anlayışı farklı

Maastricht’in ekonomi ve ortak para birliği konusundaki hedefleri birliğin dünya ekonomisinde kuşkusuz güçlenmesini sağladı. Ancak aynı zamanda farklı hızlarda ilerleyen ve farklı entegrasyon süreçleri yaşayan bir Avrupa yarattı. Çünkü birlik üyesi 15 ülkeden sadece 12’si ortak para birimi Euro’ya geçti. İsveç, Euro’ya geçmeyi reddetti. İngiltere, Danimarka ve İrlanda bunun üzerine farklı politik konularda istisnalar elde etmeyi başardı. Bu tavır aslında Maastricht’in hedeflediği ‘birlik’ anlayışıyla çelişiyor.

Birliğin Mayıs 2004’de on ülkenin katılımıyla genişlemesi, bu sorunun büyümesine neden olabilir. Çünkü birliğe katılacak orta ve doğu Avrupa ülkeleri ile birliğin eski üyeleri arasında ekonomik açıdan farklılıklar mevcut. Yani birliğe on yeni para birimi katılmış olacak. Bu ülkelerin ortak para birimine geçmeleri ise yıllar sürecek.

Ortak dış politikada zorlanıyor

Birlik ortak bir dış politika belirleme hedefinden ise oldukça uzak görünüyor. Irak Savaşı ve süper güç ABD ile ilişkiler Avrupa’da çatlaklara neden oldu. Maastricht Anlaşması on yıl önce Avrupa’nın birleşmesi için önemli bir itici güç görev gördü. Avrupa’nın ekonomik bir birlik haline gelmesini sağladı. Yeni Avrupa Anayasası ise şimdi Avrupa’da barışcıl bir birleşmeyi sağlamalı ve öyle bir politik birlik yaratmalı ki önümüzdeki on yıl içinde Maastricht gibi “başarılı” olarak nitelendirilebilsin.