Barış yolunda önemli bir adım: BM Şartı

BM’in temeli, 1945 yılında, 51 kurucu üyenin katıldığı, 25 Nisan’dan 25 Haziran’a kadar süren San Francisco konferansında atıldı. Konferansta üyeler, BM Şartı’nı oy birliğiyle kabul etti.

Truman'ın konuşması

San Francisco’daki tarihi konferans, ABD Başkanı Harry Truman’ın şu sözleriyle sona eriyordu: “Dünyanın güçlü ulusları, uluslalarası çapta adaletin nasıl tesis edileceği konusunda örnek teşkil etmelidir. Adalet ilkesi, bu Şart’ın temel direğidir. Bu ilke BM Şartı’nın, sadece sözlerle değil, iradeye dayalı somut önlemlerle hayata geçirilmesinde ana fikri oluşturmaktadır.”

Roosevelt'in rolü

Savaşa katılan ülkelerin temsilcileri, Pasifik ve Avrupa’daki savaş bölgelerinden uzakta, savaş sonrası düzeni kurmak ve aynı zamanda yepyeni bir dünya düzeni oluşturmak amacıyla 2 ay boyunca görüştü. Avrupa’da savaş sona ermişti ve Japonya’nın teslim olması an meselesiydi. Truman konferansın açılışında delegelere hitaben yaptığı konuşmada, iki hafta önce ölen selefi Franklin Rossevelt’in bu konferansın gerçekleşmesinde tek itici güç olduğunu vurgulamıştı:

“Bu konferans varoluşunu, Franklin Roosewelt’in visyonuna, geniş ufkuna ve kararlılığına borçludur. Sizler, daha iyi bir dünyanın mimarısınız. Geleceğimiz sizin ellerinizdedir. Acı çeken insanlığın, kalıcı adalet ve barışı tesis etmeyi başarıp başamayacağını, sizin çalışmalarınız sonucunda göreceğiz.”

Amaç savunma

San Francisco Konferansı öncesinde müttefikler birçok küçük konferansta biraraya gelmişti. Uluslararası bir organizasyonun ilk çerçevesi, 1941 yılında Roosewelt – Churcill görüşmesinde belirlenmişti. İki devlet adamı, halkların kendi kaderlerini belirleme hakkını ve şiddetin yasaklanmasını içeren Atlantik Şartı üzerinde anlaşmıştı. Daha geniş bir politik ittifak ise, 1941 yılının Aralık ayında, Japonya’nın Pearl Harbour’a saldırmasının ardından kuruldu. Aralarında Yunanistan ve Güney Afrika’nın da bulunduğu 26 ülke, 1 Ocak 1942’de Birleşmiş Milletler Açıklamasını imzaladı. 26 devletin amacı, Almanya, Japonya ve onların müttfiklerine karşı kendilerini savunmaktı.

Kuruluş konferansının temeli

Asıl önemli adım, 1944 yılında Washington yakınlarındaki Dumbarton Oaks’da atıldı. II. Dünya Savaşı tüm şiddetiyle sürüyordu. Ama savaşın yakında sona ereceği belliydi. Mütütefiklerin Normandiya çıkarması başarıyla gerçekleşmiş, ordular güney Fransa’ya doğru ilerlemeye başlamış, Kızıl Ordu Minsk’i kurtararak batıya doğru yönelmiş ve Japonlar, Guam Adası’na inen Amerikan birliklerine direnemeyecek duruma gelmişti. ABD, Sovyetler Birliği, İngiltere Çin, ABD’nin BM Şartı’na ilişkin tasarısı üzerinde anlaştıklarında, BM’in 1945 yılında San Francisco’daki kuruluş konferansının temelini atmış oldular.

Özgürlük ve adalete dayalı barış

Sürgünde yaşayan Nobel edebiyat ödülü sahibi Alman yazar Thomas Mann, San Francisco Konferansı’ndan bir gün önce yaptığı konuşmada, özgürlük ve adalet yolunda atılan bu adımdan ne kadar etkilendiğini şu sözlerle dile getirmişti:

“San Francisco konferansının barışa ulaşmasını, halklar arasında barış temelinin atılmasını, özgürlük ve adalete dayalı bir barışın tesis edilmesini, bir yazar kadar özleyemez..”