Belarus'ta tartışmalı seçim

Belarus'ta halk, Devlet Başkanı Aleksander Lukaşenko'nun 2006'da üçüncü kez aday olup olamayacağını belirleyecek referandum için oy kullandı. Başkent Minsk’teki Seçim Komisyonu'ndan yapılan açıklamaya göre referanduma katılanların yüzde 77’si, devlet başkanının görev süresine ilişkin sınırlandırmaların kaldırılmasına "evet" oyu verdi.

Belarus'ta mevcut anayasaya göre, bir kişi en fazla iki kez devlet başkanlığı yapabiliyor. Ancak seçimlere yolsuzluk karıştığını iddia eden muhalefet, Lukaşenko'nun amacının "ömürboyu devlet başkanlığı" olduğunu ileri sürüyor. Referandumun ciddiyetten uzak olduğunu belirten Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’ndan seçim gözlemcileri ise, çalışmalarında önemli engeller ile karşılaştıklarını bildirdi.

Halk, ayrıca dün yeni bir parlamento için de oy kullandı. Fazla nüfuzu olmayan 110 sandalyeli parlamento için seçime 330 adayın katıldı. Siyasi gözlemciler, muhalefetin sadece üç sandalye kazanabileceğini tahmin ediyor. Seçim Komisyonu, çok sayıda muhalif adayın ismini listelerden silmişti.

Muhalefet sonuçtan şüpheli

Aleksander Lukaşenko'nun 2006 yılında üçüncü kez Devlet Başkanlığı’na aday olmasının önünde bir engel kalmadı. Belarus halkı, yapılan referandumla, devlet başkanlığı için 10 yıl zaman sınırlaması getiren maddeyi anayasadan çıkardı. Yapılan referanduma ve parlamento seçimlerine katılım oranının yüzde 80‘i aştığı bildiriliyor.

Katılımın bu oranda olduğundan şüpheli olan muhalefetteki Komünist Parti’nin adayı Sergey Kalyakin, "İktidar, Belarus halkının dörtte üçünün sandık başına gittiğini bildiriyor. Ama bağımsız kamuoyu araştırmaları bu sayıların doğru olmadığını gösteriyor. Bu yüzden seçmen iradesinin önemli bir şekilde çarptırıldığını söyleyebiliriz" diyor.

Muhalefetten üç aday parlamentoya girebiliyor

Uluslararası üne sahip bağımsız Gallup Enstitüsü’nün verdiği bilgiye göre, seçime ve referanduma katılımın yüzde 50 dolaylarında olduğu tahmin ediliyor. Gözlemciler, muhalefetten sadece üç adayın parlamentoya girmeye hak kazanabileceğini belirtiyor. Böylece parlamento, tam Devlet Başkanı Lukaşenko’nun istediği bir şekle kavuşacak.

Seçimlerden önce de, muhalefet sıralarından seçilme şansı olan birçok aday göstermelik gerekçeler ile seçimlerden men edildi. Muhalefetten adaylara devlet medyasında kampanya yapma fırsatı tanınmadı, üstüne üstlük, muhalefetin adayları devlet medyasında yerden yere vuruldu. İktidarın rakiplerinin seçim kampanyasına yardım edenlere baskı uygulandı, seçim büroları arandı, kampanya malzemesine el konuldu.

AGİT şikayetçi

600 uluslararası gözlemci, seçimleri izledi. Eski Sovyet cumhuriyetlerinden gelen temsilciler pürüzsüz gerçekleştiğini belirterek oylamayı överken, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı adına Belarus’a giden yaklaşık 300 gözlemci, aynı kanıda değil. Heyetin başkanı Uta Zapf, ‘Financial Times Deutschland’ adlı gazeteye verdiği demeçte, ekibindeki elemanların seçim lokallerindeki çalışmaları sırasında önemli engeller ile karşılaştığını belirtti. AGİT gözlemcileri referandumu ise yasadışı olarak kabul ettikleri için, halkoylamasını izlemediler.

İnsan hakları savunucuları ve muhalefet partileri, referandumun yeşil ışık yaktığı Devlet Başkanı Lukaşenko’nun farklı düşüncede olanlara karşı şimdi daha da baskıcı bir çizgi izleyeceğinden endişeli. Seçimlerden önce de çok sayıda bağımsız gazeteyi ve bazı partileri yasaklayan, Lukaşenko ayrıca ülkenin tek bağımsız üniversitesi olan Minsk’teki 1000 öğrencili Avrupa Hümanist Üniversitesi’ni de kapattırdı.