301009 RWE Bulgarien

Bulgaristan’da yapımı planlanan “Belene Atom Elektrik Santrali” inşaatının yatırımcısı Alman enerji devi RWE, mali ve ekonomik krizin finansmanda yarattığı zorluğu ve santrali inşa edecek olan Rus şirket Atomstoriexport ile henüz anlaşılamamış olmasını gerekçe göstererek Çarşamba günü projeden çekilme kararı almıştı. Ancak bu karara rağmen Bulgaristan hükümeti projeyi sürdürmekte kararlı. Bulgaristan Enerji Bakanı, önümüzdeki günlerde uluslararası bir ihale açılacağını duyurdu. Bakan, yatırımcı bulunması halinde santralin inşa edileceğini, bu santralin ülkenin enerji tedariki için büyük önem taşıdığını söyledi. Rus şirket Atomstoriexport ise sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmeye hazır olduğunu duyurdu. Projeye Rus yatırımcıların ilgisi olduğu iddiaları dile getiriliyor.

Daha önce de sorun çıkmıştı

Bulgaristan’da 1989 yılında sona eren komünizm döneminde temeli atılan Belene Atom Elektrik santrali Projesi, ülkenin ekonomik krize girmesi nedeniyle daha önce de bir kez askıya alınmıştı. Ancak Bulgar yöneticiler proje her sıkıntıya girdiğinde yeni bir yatırımcı bularak santralin inşasının durdurulmasını engelledi. Projenin son kurtarıcısı ise Alman enerji devi RWE olmuştu.

Bundan bir yıl önce, Almanya’da artık atom enerjisi santrallerinin kurulmayacağına kesin gözüyle bakıldığı bir dönemde yurtdışında yatırım olanakları arayan RWE, Belene Atom Elektrik Santrali projesine yüzde 49'luk hisseyle katıldı. Geri kalan yüzde 51'lik hisse ise Kamu Ulusal Elektrik İşletmeleri üzerinden Bulgar devletine ait. Ancak RWE bu kurtarma planın 10 ay ardından frene bastı. RWE’nin enerji politikası yöneticisi Jorg Kerlen, projeden çekilme kararının gerekçelerini şöyle açıklıyor: “Bir önceki Bulgar hükümetini, yeterince mali kaynak ayrılması, projenin finansmanının mali ve ekonomik kriz yüzünden çok sıkıntılı olacağı konusunda uyardık. Ancak finansman sorununa öngörülen süre içinde bir çözüm bulunamadı. Ne yazık ki belirleyici kriter bu…”

Borrisov eski hükümeti suçluyor

Finansman sorununun çözümü için öngörülen süre ise Ekim ayında sona erdi. Sosyalist Sergey Stanişev başbakanlığındaki bir önceki Bulgar hükümeti projenin yürütülmesi konusunda oldukça kararlıydı ve bu projenin maliyetinin yalnızca 4 milyar euro tutarında olacağı hesapları yapıyordu. Ancak zamanla bunun iki katı kadar bir mali kaynağa ihtiyaç duyulduğu ortaya çıktı. Temmuz ayında yapılan genel seçimlerden sonra göreve gelen yeni hükümet ise Belene Atom Enerjisi Santrali’nin inşası için 10 milyar euroluk mali kaynağa ihtiyaç olduğunu açıkladı. Başbakan Boyko Borrisov, finansmana ilişkin olarak yanlış bir kanı yarattığı gerekçesiyle eski hükümete ateş püskürüyor. Borrisov, “Eski Başbakan Stanişev'in, RWE’ye ‘bu proje için yeterli mali kaynak olduğunu düşündürecek’ ne tür yalanlar söylendiğini açıklaması gerekiyor. Finansman konusu henüz kesinlik kazanmamış olmasına rağmen, neden şimdiye kadar bu projeye 1 milyar Euro'nun üzerinde para harcandı?” diyor.

Bu eleştiriler yeni Bulgar hükümetinin projeden vazgeçtiği anlamına gelmiyor. Bulgaristan’da ilk atom enerjisi santrali Kosloduj komünizm döneminde inşa edilmişti. Fakat Bulgaristan, AB'nin güvenlik gerekçesiyle yaptığı baskılar sonucu Rus yapımı eski reaktörleri kapatmak zorunda kaldı. Bu nedenle Belene Santrali’nin inşa edilmesi için kamunun, yüzde 51’lik payından feragat etmeye hazır olduğu iddiaları dahi dile getiriliyor. Ancak tartışmalı proje için yeni yatırımcıların bulunması pek de kolay olmayacağa benziyor. Zira çevrecilerin tepkisi de şirketlerin kararlarında etkili oluyor.

Çevreciler uyarıyor

Santralin kurulmasına karşı kampanya yürüten Alman çevre örgütü “Urgewalt” tarafından dile getirilen kimi iddialar projeyle ilgilenen yatırımcıların da gözünü korkutuyor. Çevreciler, Belene'nin deprem bölgesi olduğunu ve bu nedenle projenin verimli olmadığını savunuyor. RWE denetim kurulu da bu endişelerin bir bölümünü paylaşıyordu. Neticede RWE projeden çekildi; Sofya’da ise şu günlerde bu tartışmalı projeyle reaktörü inşa edecek Rus şirket Atomstoriexport ile bağlantılı bir Rus şirketin ilgilendiği konuşuluyor. Bulgaristan hükümeti yakın bir tarihte uluslararası bir ihale açacak. Alman Çevre Örgütü Urgewalt’ın yöneticisi Hefa Schücking gelişmeleri şöyle değerlendiriyor:

“Rusya, projeye yatırımcı olarak girme cesaretini gösterse bile, açıkçası benim yeni Bulgar hükümetinin Rusya’ya bu derece bağımlı olmayı kabul edip etmeyeceği konusunda tereddütlerim var.”

Marinela Liptcheva-Weiss / Çeviri: Başak Özay

Editör: Beklan Kulaksızoğlu