TÜR 1805 Netanjahu Washington

ABD Başkanı Barack Obama, gelecek ay Kahire’de Washington yönetiminin Ortadoğu’da kalıcı barışın sağlanmasına yönelik önerilerini anlatacak.

Obama selefi George W. Bush’a kıyasla Ortadoğu meselesini öncelikli politikaları arasına aldı. ABD Başkanı, Ortadoğu’yla ilgili özel bir temsilci atadı ve sorunun çözümü için kilit öneme sahip bölge ülkelerinin liderlerini Washington'a davet etti. Ürdün Kralı Abdullah Beyaz Saray’ın ilk konuğuydu. Filistin lideri Mahmud Abbas ve Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek de bu ay sonunda Obama ile bir araya gelecek. ABD Başkanı Obama bugün ise İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile bir araya geliyor. Obama görüşmede Ortadoğu sorunun çözümü için Washington’un İsrail’den beklentilerini iletecek.

ABD Başkanı Barack Obama Ortadoğu’da iki devletli çözümden yana. Obama Nisan ayı sonunda Beyaz Saray’da ağırladığı Ürdün Kralı Abdullah’la görüşmesinde, iki devletli çözüme yönelik hedefin ancak, tarafların karşılıklı tavizleriyle ulaşılabileceğini vurgulamıştı. Obama, Washington’un öncelikle bekleyip gelişmeleri izleyeceği ancak gerektiğinde müdahaleden kaçınmayacağı mesajını iletmişti:

“Bu konuda sadece sonsuza dek konuşmak olmaz. İnsanların durumla ilgili ilerleme kaydedildiğini görüp, hissedebilmeleri için belirli bir noktada harekete geçmek gerekir”

Biden’dan kararlılık mesajı

ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden da ABD'deki en güçlü Yahudi lobi kuruluşu “Amerika İsrail İlişkileri Komitesi”nin (Aipac) bu aybaşında düzenlenen yıllık toplantısında Ortadoğu sorunun çözümü konusunda Washington’un kararlılığını bir kez daha ortaya koydu.

Biden, “Sizlere, ‘yeni yerleşim birimleri inşasından vazgeçin, mevcut kontrol noktalarını boşaltın, Filistinlilere güvenliği kendilerinin sağlayabilmesi için hareket özgürlüğü imkânı verin’ dediğimde muhtemelen bu pek hoşunuza gitmeyecektir. Önemli olan birtakım sözler vermek değil, harekete geçmektir” ifadelerini kullandı.

İsrail ile görüş ayrılıkları

İki devletli çözüm konusunda ABD ve İsrail’in yeni yönetimi arasında geniş fikir ayrılıkları mevcut. Zira Benyamin Netanyahu hükümeti, göreve geldiğinden bu yana bağımsız bir Filistin devleti kurulması planına mesafeyle yaklaşıyor. Hatta Dışişleri Bakanı Avigdor Liberman, İsrail hükümetinin Annapolis sürecini de muhatap almadığını söylemişti. Dönemin İsrail Başbakanı Ehud Olmert ve Filistin lideri Mahmud Abbas Annapolis buluşmasında iki devletli çözüme desteklerini yinelemişti.

Netanyahu sürpriz yapabilir

ABD’nin etkili düşünce kuruluşlarından Council on Foreign Relations’da görevli uzmanlardan Elliott Abrams’a göre, ‘Netanyahu belki de iki devletli çözüme destek verecekleri mesajını Obama ile görüşmesine’ saklıyor. Abrams, George W. Bush döneminde Beyaz Saray’a Ortadoğu konusunda güvenlik danışmanlığı yapıyordu.

Elliot Abrams, “Netanyahu, tıpkı Obama gibi pragmatik bir yapıya sahip ve Amerikan Başkanı'na meydan okuyamayacağını biliyor” diyor. Zira Abrams'a göre, “ABD Başkanı ile kötü ilişkiler içinde olduğu izlenimi, İsrailli bir politikacıya iç siyasette zarar verir.”

Elliott Abrams ayrıca İsrail’in BM düzeyinde de ABD’nin desteğine ihtiyacı olduğunu vurguluyor:

“Şayet hiçbir girişim işe yaramaz da İran’ın nükleer tesislerini kendi başlarına askeri müdahaleyle devre dışı bırakmaya niyetlenirlerse, ABD’nin bu durumdaki tavrını bilmeliler. Böyle bir durumda ABD’nin olası diplomatik ve ekonomik yaptırımlara karşı kendilerinin yanında yer alıp almayacağını bilmeliler.”

İran sorunu önemli bir unsur

Beyaz Saray’ın eski güvenlik danışmanı Elliott Abrams’a göre Obama yönetimi için de Ortadoğu’da kalıcı barışın sağlanabilmesiyle İran’la yaşanan nükleer anlaşmazlığın aşılması arasında yakın bir ilişki var. Abrams, “İsrail-Filistin sorununun çözümüne yönelik görüşerek konuyla ilgili aşama kaydedildiğini ortaya koymalılar ki, diğer Arap ülkelerinin hükümetleri de İran sorununu öncelikleri arasına alabilsin” diyor.

Netanyahu ve Obama arasında varılacak olası mutabakatın aynı gün kamuoyuna yansıyıp yansımayacağı belirsiz. Zira Abrams’a göre, İsrail Başbakanı’nın tercihi Obama ile kapalı kapılar ardında ikili görüşme yapmak olacak. Amerikan Başkanı’nın da devlet ve hükümet başkanlarıyla genelde, yanında danışmanları olmadan, yalnız görüştüğü biliniyor.

Christina Bergmann / Çeviri: Meltem Karagöz

Editör: Murat Çelikkafa