Blix: Nükleer silahlardan vazgeçilsin

İsveçli Hans Blix, Irak Savaşı öncesinde Bağdat yönetiminin muhtemel silah programları ile ilgili yaşanan krizin en önemli aktörlerinden biriydi. BM'nin Irak ile ilgili Silah Denetim Komisyonu'nun Başkanı Blix, haber bültenlerinden eksik olmuyordu. Daha sonra bu görevi bırakan İsveçli diplomat, bugün Stockholm hükümetinin insiyatifi ile kurulan ve kitle imha silahlarının kontrolü için araştırmalar yapan uluslararası bir uzman komisyonun başkanlığını yürütüyor. Blix, geçen haftasonunda Stockholm’de Olof-Palme Ödülü’ne layık görüldü.

"Sözler unutuldu"

75 yaşındaki İsveçli Hans Blix’in, emekliye ayrılmaya hiç niyeti yok gibi görünüyor. BM’nin Irak’taki silah denetçilerinin şefliğinden sonra, şimdi de dünya çapında kitle imha silahlarının sayısının azaltılması ve kontrolü için çalışan uluslararası bir uzman komisyonun başında bulunan Blix’i, nükleer güçler ile yeni tartışmalar bekliyor.

80’lerin sonu ve 90’ların başında atılan birkaç cesaret verici adımdan sonra, sözkonusu ülkelerin ellerindeki nükleer silahların sayısını azaltma yönünde verdikleri sözlerin unutulup gittiğini söyleyen Blix, günümüzde halen onbinlerce başlığın her an kullanılmaya hazır durumda beklediğini belirtiyor:

"Başımıza her an bir kaza gelebilir"

"Elinde nükleer silah olan herkes, başlıkların güvenli ellerde olduğunu iddia ediyor. Ama başımıza her an yıkıcı bir kaza gelebilir. O yüzden hem atom bombası yapmaya çalışyan ülkeleri, hem de resmen nükleer güç olan ülkeleri gözetim altında tutmalıyız.”

Blix, Irak’ta edinilen tecrübelerin, gözlemcilerin tarafsız olmasının ne kadar önemli olduğunu gösterdiğini söylüyor. İsveçli diplomat, savaştan önce denetçileri eleştirenlerin bugün “neden gizli istihbarat servislerinin bariz bir şekilde yanlış bilgilerine inandıkları” sorusuna cevap vermeleri gerektiğini kaydetti.

Müzakereler tıkandı

İsveç’in eski Dışişleri Bakanı, 40 yılı aşkın bir süredir BM’ye hizmet veriyor. Başkanlığını yaptığı uluslararası komisyonun, yeni silahsızlanma insiyatifleri ve mevcut silahların daha iyi kontrolü için gelecek yıl somut bir öneri paketi sunması bekleniyor. Komisyonun üyeleri arasında eski ABD Savunma Bakanı William Perry ve Rusya Güvenlik Konseyi Başkanı Alexey Arbatov da bulunuyor.

Hans Blix, benzeri insiyatiflerin geçmişte de başlatıldığını belirtiyor ancak günümüzde, nükleer deneme yasağından, dünya çapında biyolojik silahların yasaklanmasına kadar bütün uluslararası müzakerelerin tıkanıp kaldığını ifade ediyor.

"Yeni fikirlere ihtiyaç var"

"Teknoloji ilerliyor. Şimdi elimizde Soğuk Savaş döneminden çok daha farklı olanaklar var. Özellikle Cenevre Silahsızlanma Müzakereleri’nde bir ilerleme sağlanamadığı için, yeni adımlara, yeni fikirlere ihtiyacımız var.”

Blix, geçen cuma günü Stockholm’de Olof-Palme Ödülü’ne layık görüldü. Ödül, suikaste kurban giden eski İsveç Başbakanı’nın anısına, ailesi ve Sosyal Demokrat Parti tarafından her yıl barış ve uzlaşma için çaba gösteren kişilere veriliyor.