BM Güvenlik Konseyi’nin gündemi İran

BM Güvenlik Konseyi’nin son şekli verilen karar tasarısı metninde, Tahran yönetimi, tartışmalı uranyum zenginleştirme faaliyetlerine son vermeye ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın taleplerine uygun hareket etmeye çağrılıyor. Bunun için de İran’a 31 Ağustos’a kadar süre tanınıyor.

Karar tasarısında “yaptırım“ uygulanmasına ilişkin açık bir ifade yer almamakla birlikte, İran’ın 31 Ağutos’a kadar olumlu bir yanıt vermemesi durumunda, BM Sözleşmesi’nin 7’inci bölümünün 41’inci maddesi uyarınca “uygun önlemlerin“ alınmasının gündeme gelebileceğine vurgu yapılıyor. Söz konusu 41’inci madde, ekonomik ve diplomatik yaptırımları öngörüyor, ancak askeri müdahele seçeniğini kapsamıyor.

Tahran’dan yanıt

Fransa’nın BM Güvenlik Konseyi’ne sunduğu İran’ın nükleer programıyla ilgili karar tasarısına Tahran yönetimi tehditle yanıt verdi. İran Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Hamid Rıza Asefi, bu tasarının kabul edilmesi durumunda bölgedeki krizin daha da derinleşeceği ve böyle bir adımın çözüme katkıda bulunmayacağı uyarısında bulunarak, “Tam tersine İran o zaman tutumunu yeniden gözden geçirip Batı’nın baskısına uygun bir tepki verecektir“ dedi.

Tahran yönetimi şimdiye kadar görüşmelere hep hazır olduğunu söylemiş ve kendisine sunulan öneriler paketine resmi yanıtı 22 Ağustos tarihine kadar vereceğini açıklamıştı. BM Güvenlik Konseyi’nin daimi beş üyesi ile Almanya’nın hazırladığı paket, İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurması karşılığında nükleer teknoloji, ticaret gibi alanlarda işbirliği gibi öneriler içeriyor.

Chavez’den İran’a destek

İran ise BM Güvenlik Konseyi’nin veto yetkisine sahip daimi üyelerinden Çin ve Rusya’nın desteğine güvenerek Konsey’den yaptırım kararı çıkmasını olası görmüyor. İran’ın tek destekçisi, yakın ekonomik ilişkiler içinde bulunduğu Çin ve Rusya değil. Dış politikada Amerikan yönetiminin kara listesinde bulunan Venezuela Devlet Başkanı Hugo Chavez resmi bir ziyaret için gittiği Tahran’da İran ile dayanışma mesajları verdi.

Peki İran, kendisine tanınan sürenin sonunda yine uzlaşmaya yanaşmazsa ne olacak? Bu durumuda askeri yaptırımlar da dahil olmak üzere, çeşitli yaptırımlar uygulanması gündeme gelecek mi? İşte bu noktada BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri arasında öteden beri mevcut olan görüş ayrılığı devam ediyor.

ABD’nın BM nezdindeki daimi büyükelçisi John Bolton, izleyecekleri rotayı şöyle açıklıyor: “İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurması durumunda, Haziran ayı başında Javier Solana tarafından sunulan cazip öneriler üzerinde görüşmeler yapılabilir. Ancak aksi bir durumda uluslararası izolasyonun yanısıra ekonomik ve siyasi baskının ne anlama geldiğini de görecekler.“