BM, İran’a yaptırım uygulayabilir mi?

İran ile Batı ülkeleri arasında süren nükleer krizde gerilim iyice tırmandı. Özellikle ABD yönetimi İran’ı yola getirmek için bir an önce harekete geçilmesini istiyor. Washington Post gazetesi, Amerikalı ve Avrupalı diplomatlara dayanarak, Bush yönetiminin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konsey'inden İran'a karşı 30 gün süre tanıyan bir ültimatom çıkarmak niyetinde olduğunu yazdı.

Amerika Birleşik Devletleri’nin BM’deki daimi temsilcisi John Bolton ise Washington’ın sabrının taşımak üzere olduğunu, “Amerika Birleşik Devleteri üç yıldır, İran’ın gizli nükleer faaliyet yürüttüğünü ve bu dosyanın BM Güvenlik Konseyi’ne havale edilmesi gerektiğini söylüyor,” diyerek dile getirdi.

ABD yönetimi, İran’ın 30 gün içinde uranyum zenginleştirme faaliyetlerine son vermemesi durumunda, diplomatik ve ekonomik yaptırımlar uygulanmasını öngörüyor. Bu yaptırımlar arasında, İranlı diplomat ve politikacıların, ABD ve AB üyesi ülkelere yapacakları seyahatlerin kısıtlanması, yurtdışı hesaplarının dondurulması, silah ve petrol ambargosu gibi gibi uygulamalar bulunuyor.

Rusya ve Çin veto edebilir

Fakat Washington da öngörülen uygulamaların büyük bir ihtimalle tehditten ibaret kalacağının farkında. Çünkü Çin ve Rusya’nın, daimi üyesi oldukları BM Güvenlik Konseyi’nden bu yönde karar çıkmasını veto edecekleri tahmin ediliyor.

Peki Güvenlik Konseyi, İran’a karşı ne gibi yaptırımlar uygulayabilir? Aslında Güvenlik Konseyi’nin çok fazla seçeneği yok. ABD Dışişleri Bakanı Condoleezze Rice’ın da daha önce işaret ettiği gibi; Güvenlik Konseyi, İran’ı kınayarak, nükleer faaliyetlerini durdurması için belirli süreler koyabilir. Ardından Konsey’den, yaptırım tehdidi olmaksızın bir karar çıkabilir. Ne var ki Sudan ve İsrail gibi deneyimler, bu tür kararların ne denli az etkili olduğunu gösterdi.