BM reformları tartışmaya açılıyor

BM Güvenlik Konseyi’nin yeniden yapılandırılması gerektiği konusunda uluslararası kamuoyunun hemen tamamı hemfikir. Ancak reformun uygulanması konusunda belli başlı iki grup oluşmuş durumda. Dörtlü Grup olarak da anılan Almanya, Japonya, Hindistan ve Brezilya’nın reform önerisi, Konsey’de 6 yeni daimi üyeye koltuk verilmesini öngörüyor.

Daimi üyeliklerden 4’ü, öneri sahibi Dörtlü Grup’a, diğer ikisi ise Afrika ülkelerine uygun görülüyor. Öneri, yeni daimi üyelere önümüzdeki 15 yıl boyunca veto hakkı tanınmamasını, geçici üye ülkeler grubuna ise 4 ek koltuğun daha eklenmesini talep ediyor. Önerinin uygulanması durumunda Güvenlik Konseyi’nin üye sayısı 15’ten 25’e yükselecek.

Almanya: Yeterli destek var

Almanya’nın BM nezdindeki elçisi Günter Pleuger, “Dörtlü Grup”un karar tasarısının BM Genel Kurulu’nda yapılacak oylamada çoğunluğu sağlayacağına inanıyor. Çok sayıda ülkeden destek aldıklarını belirten Pleuger, “Yapılan müzakerelerde 120’den fazla ülkenin temsilcisi bizim önerimizden yana görüş bildirdi. Bu yüzden önerimizin oylamada çoğunluğu sağlayacağına eminim” diyor. Dörtlü Grup temsilcileri büyükelçi Pleuger’in ifade ettiği destekçi ülke sayısının geçen günlerde daha da artarak 150’yi bulduğuna işaret ediyor.

Ancak son gelişmeler, Dörtlü Grup’a verilen desteğin erimekte olduğunu gösteriyor. Afrika Birliği geçen hafta Libya’da yaptığı zirvede, Afrika’yı Güvenlik Konseyi’nde hangi ülkelerin temsil edeceği konusunda uzlaşamadı. Zirvede iki değil, üç Afrika ülkesinin daimi üyelik koltuğu edinmesi uygun görülürken, Güney Afrika, Nijerya ve Mısır’ın isimleri ön plana çıktı. Afrika Birliği zirvesinde, Afrika’nın 53 ülkeyle Birleşmiş Milletler’in dörtte birini meydana getirdiğine de dikkat çekildi.

İkinci grubun tasarısı

Afrika ülkelerinin 3 daimi üyelikte ısrarı, İtalya, Meksika ve Pakistan’ın başını çektiği grubun sunduğu karar tasarısının şansını artırabilir. Bu grubun tasarısı, Güvenlik Konseyi’nde daimi üyelik değil, geçici üye sayısının artırılmasını öngörüyor. Pakistan’ın BM temsilcisi Münir Ekrem, bu talebin gerekçelerini şöyle anlatıyor:

“Güvenlik Konseyi’nde 5 daimi üye yer alıyor. Biz zaten bu durumu da onaylamıyoruz. Daha önce bir hata yapılmış. Şimdi Konsey’e yeni daimi üyeler kabul edersek, bu hatayı daha da büyütmüş oluruz. Konsey’de daimi üyeliğe sahip olmayan diğer ülkeler açısından bu durum haksızlık yaratıyor. Bunu iyi bir fikir olarak değerlendirmemiz mümkün değil.“

Daimi üyelerin tavrı önemli

Pakistan Büyükelçisi Ekrem’in ifade ettiği bu gerekçeye rağmen, diplomatik çevreler muhalif karar tasarısının ardında Pakistan’ın Hindistan, Meksika’nın Brezilya ve İtalya’nın Almanya karşıtı tutumunun rol oynadığına dikkat çekiyor. BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesinin alacağı tavır, reformla ilgili nihai kararın verilmesinde belirleyici olacak.

Fransa ve İngiltere, Dörtlü Grup’un karar tasarısına destek vereceklerini açıklarken, Çin Halk Cumhuriyeti yeni daimi üyelere karşı olduğunu duyurdu. Rusya ve ABD, halen kararlarına netlik kazandırmadı. Konsey’deki 5 daimi üye, Genel Kurul’da veto yetkisine sahip değil. Ancak karar Güvenlik Konseyi’nden geçerken, veto yetkisini devreye sokma hakkına sahipler. Karar tasarısına 5 daimi üyeden birinin dahi imza vermemesi halinde, reform ölü doğum olarak kalacak.