BM'de ABD temsilcisi tedirginlik yaratıyor

ABD’de BM’ye karşı güçlü çekinceler var. ABD Başkanı George Bush, Irak savaşına yetki vermemesi nedeniyle BM’nin anlam ve önemini yitirdiği yönünde açıklamalarda bulunmuştu. Ardından Irak’ta BM’nin petrol karşılığı gıda programı çerçevesinde yaşanan yolsuzluklar patlak vermiş ve en son olarak da Kongo’daki BM barış gücü askerlerinin cinsel taciz skandalı yaşanmıştı.

Tüm bu olaylar ABD’deki BM karşıtı havayı güçlendirdi. Tam da böyle bir ortamda Başkan Bush, BM’i sert dille eleştirmesiyle tanınan John Bolton’ı ABD’nin BM daimi temsilciliğine atadı. Bush’un bu seçimi, BM Genel Sekreteri Kofi Annan’ın teşkilatta reform planlarını da tehlikeye atıyor.

BM Genel Sekreteri Kofi Annan, 21 Mart’ta reform planlarını sunduğunda Beyaz Saray’dan yapılan açıklama, “raporun bazı yapıcı fikirler içerdiği“ yönündeydi. Beyaz Saray’ın bu temkinli ifadesi, ABD’nin BM’deki reform planlarına bakışını da yansıtıyordu. Çünkü Washington kendi çıkarlarına hizmet ettiği sürece reformları destekleme ilkesini sürdürüyor. Annan’ın önerileri arasında Washington’ın sıcak baktığı maddelerden biri, teröre açık bir tanım getirilmesi ve bu tanımın BM kuruluş bildirgesine geçirilmesi.

Washington’un rahatsızlıkları

Washington’ın sıcak baktığı bir diğer öneri insan hakları komisyonunda reform. Bu öneriye göre insan hakları komisyonu ağır insan hakları ihlalleri işleyen ülkelere kapalı tutulabilecek. Öneriler arasında Amerikan yönetiminin işine gelmeyen maddelerin başında ise, askeri güç kullanımı için ölçütlerin bir BM kararı ile saptanması. Hatırlanacağı gibi BM Güvenlik Konseyi 2003 yılında Irak savaşı için ABD’ye yeşil ışık yakmamış, hatta BM Genel Sekreteri Kofi Annan Irak işgalini uluslararası hukuka aykırı ilan etmişti.

Washington’da şüphe ile bakılan bir başka reform önerisi de BM Güvenlik Konseyi’nin genişletilmesi. ABD, 24 üyeye genişleyecek bir Güvenlik Konseyi’nde şimdiye kadar sahip olduğu nüfuzun azalmasını istemiyor. ABD’nin BM daimi temsilciliğine getirilen John Bolton ise BM’ye karşı sert eleştirileriyle tanınıyor.

Bolton’ın 1994 yılında BM ile ilgili yaptığı bir konuşmada, “BM, işlemesini istediğimiz sürece işlemelidir. ABD bunu istiyor“ demişti. Bolton’un şimdiki ifadeleri bu kadar dobra olmasa da ABD’nin BM’deki liderliği sürdürme kararlılığını açıkça ortaya koyuyor. Bolton’un “Her zaman vurguladığım gibi, Amerika’nın liderliği, etkin bir BM teşkilatının başarısı için çok büyük önem taşımaktadır. Reform planları BM için tarihi bir fırsattır, ancak başarılı bir reform için ABD’nin katılımı gereklidir“ sözleri dikkat çekici.