020210 Global Wheat production

Bilim adamlarının ilk kez Uganda'da tespit ettikleri ve “Ug99” olarak adlandırdıkları mantar türü, buğday üretimini tehdit ediyor. Bu yeni nesil mantar hastalığının, en az 6 ülkeye yayılmış olması, dünya genelindeki buğday uzmanlarını alarma geçirdi.

Dirençli buğdayları da etkiliyor

Ug99, son 50 yılda buğday üreticilerinin karşılaştığı en büyük tehdit olarak kabul ediliyor. İlk kez Uganda’da William Wagoire adlı bir üretici tarafından tespit edildi. Bir tarlada, kara pasa dayanıklı olduğuna inanılan buğday çeşitlerinin yüzde 90’ı harap oldu. Bir uzman dünya genelindeki endişeye dikkat çekiyor:

“Bu yeni mutasyonu bulmamız büyük endişe yarattı. Çünkü son 50 yıldır, Afrika’nın doğusunda ve muhtemelen dünyanın hiç bir yerinde, bu tür bir mantar ortaya çıkmamıştı. Bu yeni mantar türü tüm dirençli genlerin üstesinden geldi. Bu, yepyeni bir tür olduğu, daha önce görülmediği anlamına geliyor. Buğday üretimi yapan herkesi endişelendiriyor.”

Wagoire, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ve BM Gıda ve Tarım Örgütü işbirliğinde bir araya getirilen uluslararası uzmanlar grubunda yer alıyor. Grup, radyasyon aracılığıyla tohumlarda mutasyona sebep olarak, Ug99’a dayanıklı buğday türleri geliştirmeye çalışıyor. Söz konusu teknik 80 yıldır kullanılıyor ve şu ana kadar daha besleyici, daha iyi mahsul veren ve çetin koşullarla dayanabilen 3 binden fazla ürün türü geliştirildi.

Tohum vermiyor

Ug99 olarak adlandırılan yeni nesil mantar, buğday kökü ve gövdesini sarıyor. Bunun sonucunda ya hastalıklı tohumlar ortaya çıkıyor ya da hiç tohum alınamıyor. ABD Tarım Bakanlığı’ndan John Perry Gustafson, şu bilgiyi veriyor:

“Daha basitçe anlatmak gerekirse, ölmek üzere olan hasta bir buğday bitkisi elde ediyorsunuz. Bitki, artık tohum üretmiyor. Eğer tohum üretmezseniz, insanları besleyecek buğday da olmaz. Dünya genelinde her yıl, 660 milyon metrik ton buğday üretiliyor. Buğday, insanlık için en önemli ürün ve tüm insanlık için var olan bir besinin oranını azaltacak herhangi bir şey hepimizi etkileyecektir.”

İlaçlar doğaya zarar veriyor

Ug99 hastalığı, rüzgârlarla ülkeden ülkeye yayılabiliyor. Sporları, buğday tarlalarına hareket etmeden önce, hastalık kapmayan diğer bitkiler üzerinde hayatta kalabiliyor. Şu anda çiftçiler, buğday tarlalarına mantar öldürücü ilaçlar püskürterek hastalıkla mücadele etmeye çalışıyor. Ancak bunun çevresel ve ekonomik açıdan olumsuz etkileri var.

Hastalık şu ana kadar Kenya'da üretime büyük zarar verdi. Bu ülkede üretimin yüzde 90'ı büyük çiftliklerde yapılıyor. Profesör Miriam Kinyua, şunları kaydediyor:

“Çiftiler oturup buğdaylarının hastalık kapmasını beklemeyeceklerdir. Mantar öldürücü ilaçlar püskürteceklerdir. Aksi takdirde, kontrolsüz bırakılırsa, mahsulün yüzde 80’i kaybedilebilir.”

© Deutsche Welle Türkçe

Louise Potterton / Çeviri: Başak Sezen

Editör: Ayhan Şimşek