Bulgaristan'da yolsuzluk şoku

AB tarihinde ilk kez bir üye ülkeye teşvik ödemeleri durduruldu. Brüksel, fonların yönetiminde yaşanan yolsuzlukların hoşgörü sınırını aştığı gerekçesiyle Bulgaristan için üyelik programı PHARE çerçevesinde öngörülen 220 milyon euroyu ödemeyecek. Bulgaristan 220 milyon euro için hakkını temelli kaybederken, 340 milyon euroluk kaynağın ödemesi ise donduruldu.

Brüksel, Bulgar yönetiminin şimdiye kadar paranın öngörülen projelerde kullanılacağı konusunda yeterli güvence vermediğini, bu durumda Avrupalı vergi mükelleflerinin çıkarlarını korumakla yükümlü olduğunu belirtiyor. AB, bu yıl Temmuz ayında da arıtma, yerel yönetimler ve ulaştırma altyapısı projeleri için öngörülen 600 milyon euronun ödemesini durdurmuştu.

'Eşit muamele yapılmıyor'

Bulgar hükümetinde ise büyük hayal kırıklığı yaşanıyor. Bulgaristan Başbakanı Sergey Stanişev, Berlin ziyareti sırasında konuyla ilgili açıklamalarda bulundu, yolsuzlukla mücadele gibi noksanlarda ülkesinin diğer yeni üye ülkeler ya da eski üyelerden farkı bulunmadığını, Bulgaristan’a eşit davranılmadığını söyledi. Stanişev, Bulgaristan’ın diğer üyelerle eşit muamele görmediği izleniminin önümüzdeki yıl sandık başına gidecek olan ülkesinde tehlikeli iç politik sonuçları olabileceği uyarısında da bulundu. Muhalefet, hükümetin AB politikasının fiyaskoyla sonuçlandığını ilan ederek istifa çağrısında bulunmuştu.

Bulgaristan’da AB fonlarının kullanımından sorumlu Başbakan Yardımcısı Meglena Plugtschiewa da, Bulgar hükümetinin yolsuzluklara karşı mücadelede büyük çaba harcadığını ve bu çalışmaların olumlu sonuçlar verdiğini belirterek, AB kurallarına sıkı sıkıya bağlı kalmaya devam edeceklerini söyledi:

“Genel Direktör’ün mektubundan derin hayal kırıklığı duydum. Konu hisler değil, eldeki veriler. Son aylarda hükümet olarak çeşitli önlemler aldık ve önemli değişiklikler getirdik. Hem yapısal alanda hem de personel konusunda.”

Brüksel'in sabrı taştı

Bulgar hükümeti son dönemde gerçekten de yolsuzlukla mücadele çerçevesinde adımlar attı. Ancak daha öncesinde yaşanan olaylar Brüksel’in güvenini sarstı. Bulgar hükümeti için kabus, haftalık Kapital gazetesinde çıkan bir haberle başladı. Kapital’den gazeteci Ivan Michalev:

“Her şey Ocak’ta yayınladığımız haberle başladı. Devlete bağlı ulaştırma altyapı fonu; fon başkanının ağabeyine ait olan özel şirketlere 60 milyon euroluk ihale vermişti.”

Bu da AB’nin kamu ihale yönetmeliğinin açıkça ihlali anlamına geliyor. Bu haberin yayınlanmasından birkaç ay sonra fonda çalışan iki memur, 25 bin euro rüşvet aldıkları için tutuklandı. O dönemde fonun teftiş kurulunda iktidardaki Sosyalist Parti’den üç bakan görev yapıyordu.

Şebeke, Devlet Başkanı'nın sponsoru

Bu olay Brüksel için bardağı taşıran son damla oldu. Bu yıl ilkbaharda üç ayrı destek fonundan toplam 520 milyon euroluk kaynak donduruldu. Bağımsız denetçiler onlarca yolsuzluk olayı, çıkar çatışmaları ve alınan yanlış idari kararları ortaya çıkardı. Ancak en büyük yolsuzluk olayı işadamları Mario Nikolov ve Ljudmil Stoykov’un etrafındaki şebekeydi. Bu şebekenin adı, ‘50’nin üzerinde Bulgar, yabancı ve off-shore şirketlerini kapsayan suç şebekesi’ olarak AB Yolsuzlukla Mücadele Kurumu OLAF’ın kayıtlarına da geçmişti.

Bu şirketler gıda sanayisi için eski makineleri satın alıp yeni fiyatına hesaplatmış, AB yaklaşık yedi milyon euroluk zarara uğratılmıştı. Nikolov-Stojkov ikilisi ayrıca sosyalist Devlet Başkanı Georgi Parvanov’un geçtiğimiz yıl yeniden göreve seçilmesine katkıda bulunan sponsorlar listesinde yer alıyor.

'Faturayı halk ödeyecek'

Brüksel’den gelen paranın dondurulması, Bulgaristan’ın mali kriz nedeniyle zor durumda olduğu bir döneme denk geldi. İşverenler Derneği Başkanı Ivo Prokopiev şunları söylüyor:

“Bulgaristan ekonomisi için daha kötü bir hediye düşünemezdim. Bu, sadece ekonomiyi değil, tüketicileri, vergi mükelleflerini, evleri de etkileyecek. Yolsuzluklardan siyasiler sorumlu, ama faturayı vatandaşlar ödemek zorunda kalacak.”

Bulgaristan'a kesilen ceza, ülkenin itibarını zayıflatmanın yanında ileride ödenmesi öngörülen teşvik paralarını da tehlikeye soktu. Ülkede heyecanla beklenen, Brüksel’in zirai yatırımlar için ödemesi planlanan 7 milyar euro da tehlikede.