1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

Bush nükleer malzeme karaborsasına savaş açtı

Daniel Scheschkewitz12 Şubat 2004

ABD Başkanı George Bush global nükleer teknoloji ticaretinin daha sıkı denetlenebilmesi için kapsamlı tedbir alınmasını önerdi. Bush, Washington’daki Ulusal Savunma Akademisi’nde yaptığı konuşmada, nükleer malzeme ve teknoloji karaborsasına müdahale etmekte de kararlı olduklarını dile getirdi.

https://p.dw.com/p/AbOx
Bush konuşmasında İran'a mesajlar gönderdi
Bush konuşmasında İran'a mesajlar gönderdiFotoğraf: AP

Başkan Bush 21. yüzyılda dünya barışını tehdit edebilecek en büyük tehlikenin, kitle imha silahlarının şer devletleri ve teröristlerin eline geçmesi olabileceğini söyledi:

"Teröristler ve terör devletleri, kitle imha silahlarına sahip olabilmek için amansız bir yarış başlattılar. Bu yarışı kazanmalarına fırsat tanınmamalıdır."

Başkan Bush konuşmasında, nükleer teknoloji ve uzmanlık ticareti için kurduğu şebeke Merkezi İstihbarat Servisi CIA tarafından ortaya çıkarılan Pakistanlı bilim adamı Abdül Kadir Han’ın durumuna konuşmasında geniş yer verdi. Han, nükleer silah yapımına elverişli teknolojik bilgi ve malzemenin Kuzey Kore ve Libya gibi ülkelerin eline geçmesine yardımcı olmuştu. Başkan Bush yasadışı nükleer ticaretin endişe verici boyutlara ulaştığını ve devletler camiasının buna daha fazla göz yumamayacağını söyledi.

Pakistan ek protokolü imzalamadı

ABD Başkanı Viyana’daki Atom Enerjisi Ajansı’nın daha geniş imkan ve yetkilere kavuşturulmasını istedi ve Ajans’ın her zaman ihbarsız denetleme yapabilmesi için, nükleer teknolojiden yararlanan bütün ülkelerin atom silahlarının yayılmasını önleme anlaşması ek protokolünü imzalamalarını önerdi. Anlaşmayı ve dolayısıyla da ek protokolünü imzalamayan devletlerden biri de Pakistan. ABD’nin ek protokollü imzalaması için Başkan Bush bu yıl içinde Senato’ya başvuruda bulunacak.

Atom silahlarının yayılmasını önleme anlaşmasını ihlal ettiğinden kuşku duyulan devletlerin teşkilatın en önemli karar organında temsil edilmeye hakkı olmadığını belirten George Bush şunları söyledi:

"Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın otoritesi ve işlevi şu basit prensibe bağlı: Ajansın kurallarını kasıtlı olarak ihlal edenlere, bu kuralları uygulatma yetkisi emanet edilemez."

Başkan Bush bu sözlerle, nükleer programından ABD’nin büyük endişe duyduğu ve kısa süre öncesine kadar Ajans’ın karar merciinde temsil edilen İran’ı kastediyordu.

Libya'yı örnek gösterdi

Başkan Bush, kitle imha silahlarını tasfiye edeceğini duyuran Libya’yı örnek gösterdi ve Libya gibi davranan ülkelerden yardımı esirgemeyeceklerini duyurdu ve sözlerini şöyle sürdürdü:

"Kitle imha silahlarından vazgeçilmesi, batılı ülkelerle ilişkilerin düzelmesine yardımcı olur. Bu silahlardan vazgeçmemek ise prestij ve güvenliği arttırmaz aksine siyasi izolasyona ve tatsız sonuçlara yol açar."

Nükleer teknolojinin yayılmasını önleyecek bir karar alması için Dünya Güvenlik Konseyi’ne çağrıda bulunan George Bush’un Savunma Akademisi’ndeki konuşması Başkanın kitle imha silahlarında inisiyatifi yeniden ele geçirmek ve nükleer teknoloji transferi ile mücadelede uluslararası işbirliğini arttırmak istediğini gösterdi. Irak’ta kitle imha silahlarına rastlanmaması Başkan’ın iç politik pozisyonunu oldukça sarsmıştı.