'Döner cinayetleri' Almanca'ya yakışmadı

Kararı veren Darmstadt Teknik Üniversitesi Dil Bilimleri Enstitüsü'nden altı kişilik jürinin sözcüsü Nina Janich, değerlendirmenin yüzlerce kelime arasından yapıldığını kaydetti. Jürinin açıklamasında, "Döner cinayetleri" sözüyle bazı grupların dışlandığı, cinayet kurbanlarının bir yiyeceğe indirgenerek azami ölçüde ayrımcılığa tabi tutulduğu belirtildi.

Almanya'da 1991 yılından bu yana seçilen ‘yılın en kötü kelimesi' ile topluma dil duyarlılığının kazandırılması amaçlanıyor. Kelime altı dil uzmanından oluşan bir jüri tarafından belirleniyor. İsteyen herkes konuyla ilgili olarak Alman Dil Bilimleri Enstitüsü'ne kelime önerisinde bulunabiliyor. 2010 yılında Başbakan Angela Merkel'in ekonomik krizlerle mücadelede uygulanan tasarruf önlemlerine ilişkin açıklamalarında sıkça kullandığı “seçeneksiz” kelimesi bu unvanı almıştı.

DW editörlerinin önerisiydi

Alman Dil Bilimleri Enstitüsü'ne "Döner Cinayetleri" tanımlamasını çalışma arkadaşları Ahmet Günaltay ve Ufuk Çakır ile birlikte öneren DW Türkçe editörlerinden Murat Çelikkafa, neden bu ifadeyi önerdiklerini şöyle açıkladı:

"Geride bıraktığımız yıl boyunca, Neonazilerin işlediği ırkçı cinayetlerle ilgili çok sayıda haber hazırladık. Ancak kurbanların ağırlıklı olarak Türklerden oluşması nedeniyle Alman basını ve kamuoyunun yaptığı 'Döner-Morde' yani 'Döner Cinayetleri' veya 'Dönerci Cinayetleri' tanımlaması, zaten üzüntü verici olan bu olaylar zincirini daha da vahim hale getirdi, acıları daha da artırdı. Tümüyle önyargıları körüklemeyi amaçlamayan bu ifade, hem kurbanların hatıraları hem de kurban yakınları nezdinde büyük bir saygısızlıktır. Bu tanımlamanın kullanılmasını engellemek için bir şeyler yapılması gerektiğini düşündük ve sonunda "yılın en kötü kelimesi" olarak ilan edilmesi için çalışma arkadaşlarım Ahmet Günaltay ve Ufuk Çakır ile birlikte Alman Dil Bilimleri Enstitüsü'ne öneride bulunduk. Her yıl bu kuruluşa binlerce öneri gidiyor. Bu kadar başvuru arasından bizim önerimizin 'yılın en kötü kelimesi' seçilmesi bizde buruk bir sevince neden oldu. Böylesine vahim bir olaylar zincirinde en azından bundan sonra 'Döner Cinayetleri' gibi aşağılayıcı ve acı veren bir ifadeyi kullanırken Alman basını ve kamuoyu iki kez düşünür diye umuyoruz. Bu kadar cesur davranıp, bizim önerdiğimiz ifadeyi 'yılın en kötüsü' olarak seçmesinden dolayı da Alman Dil Bilimleri Enstitüsü'nü tebrik ediyoruz."

DW editörü Murat Çelikkafa'nın geçen yıl önerdiği "Integrationsverweigerer" yani "uyum retçisi' ifadesi ise önceki yılın "en kötü kelimesi" değerlendirmesinde 2'inci sırada yer almıştı.

Almancanın dil yapısı gereği, iki veya üç kelimeden oluşan birleşik tamlamalar Türkçenin aksine tek kelime olarak yazılıyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Derleyen: Başak Özay (dapd, KNA, DW)

Editör: Başak Sezen