Dört yıl sonra Irak

Yıl 2007 ve Amerikan işgalinin üzerinden geçen dört yılın ardından Irak, ucunda ışık görünmeyen ve nereye varacağı belli olmayan karanlık yolda ilerliyor. Irak’ta Amerikan birlikleri, tam dört yıl önce, 9 Nisan 2003’te, Bağdat'a girip Saddam Hüseyin heykellerini devirdikten dört yıl sonra ortaya çıkan tablo bu.

9 Nisan 2003’te Amerikan deniz piyadeleri başkentin merkezindeki Firdevs Meydanı’nda bulunan Saddam Hüseyin heykelinin boynuna bir ip geçirmiş ve heykeli bronz ayağından ayırmıştı. Saddam Hüseyin ve adamları ise bir an da ortadan kaybolmuş, Amerikan askerleri de Saddam’ın saraylarını işgal ederek zafer gösterileriyle bu ’tarihi’ günü kutlamışlardı. Ancak zafer nidalarının erken olduğunu anlamak için fazla zaman geçmesine gerek kalmadı. Amerikan birliklerinin bombardımanları azaldıkça ülkedeki şiddet, mezhep ve etnik çatışmalarla devam ediyordu.

60 binden fazla sivil hayatını kaybetti

Önüne geçilemeyen şiddet nedeniyle can pazarına dönen Irak sokaklarında kaç kişinin hayatını kaybettiğini kestirmek ise güç. Irak kaynaklarına göre, 2003’ten bu yana Irak’ta 60 bin 674 sivil hayatını kaybetti. Askerler cephesinde de ABD'den 3 bin 263, İngiltere'den 140, koalisyon genelinde de 124 askerin öldüğü tahmin ediliyor. Şiddet olayları yüzünden Irak'tan kaçanların sayısının ise 2 milyon civarında, imkanları olmadığından ülkeden kaçamayıp da ülke içinde yer değiştirenlerin sayısının ise 1,8 milyon civarında olduğu tahminleri yapılıyor. Nüfusun üçte biri de yoksulluk sınırının altında yaşıyor.

Giderek kaosa süreklenen Irak’ta, o zamanlar Saddam Hüseyin heykelinin devrilmesiyle Bush'a övgüler yağdıranlar, bugünlerde ise Bush'u eleştiriyor. O dönemlerde Amerikan güçlerine destek veren Şiiler, bugün Amerikan karşıtı gösterilerin öncülüğünü yapıyor. ABD’ye destek veren Iraklı Kürtlerin de Amerikan karşıtı sözleri son dönemlerde dikkat çekiyor. Saddam Hüseyin'den sonra Devlet Başkanı olan Kürt lider Celal Talabani de Mart sonundaki açıklamasında, Amerikalıları açıkça zikretmeden de olsa, "Irak'ın kurtuluşunun bir işgale dönüştüğünü“ söyleyerek bu rahatsızlığını dile getirdi.

Dolayısıyla Amerikalılar Irak’ta sırtını dayadığı iki önemli grubun desteğini yitirmekle karşı karşıya. İşgalin dördüncü yılında kendini sorgulamaya başlayan Amerikalılar arasında da yapılan hataların başında Irak ordusunun ve Baas partisinin dağıtılmasının bir hata olup olmadığı tartışılıyor ve bu şiddet girdabından kurtulmanın yolları aranıyor.

'Üç Irak' planı

Irak’ın siyasi geleceği ise belirsizliklerle dolu. Komşuları, Irak’ın bütünlüğünün korunmasını isterken, kapalı kapılar ardında ise “üç“ Irak’la ilgili planlar tartışılıyor. Kuzeyde Kürt, ortada Sünni ve güneyde Şii olmak üzere Irak’ın üçe bölünmesi, ülkenin gelecek planlarıyla ilgili gündeme getirilen olasılıklardan biri. Ancak bu olasılıkların en tehlikelisi gibi görünüyor.

Zira başta Türkiye, Kuzey Irak’taki özerk bölgenin bağımsız olmasından rahatsız. Nitekim ağız dalaşına dönüşmeye başlayan bu rahatsızlık, Kuzey Irak bölgesel yönetiminin başkanı Mesud Barzani’nin yaptığı son açıklamasıyla daha da tırmandı. Barzani’nin, “Eğer Türkiye, Kerkük’e müdahale ederse biz de Türkiye’de yaşayan 30 milyon Kürt için harekete geçeriz” açıklaması, Türkiye’de açık bir tehdit olarak algılandı ve Türk Dışişleri Bakanı Abdullah Gül de ABD Dışişleri Bakanı Condeleezza Rice’ı arayarak Barzani’nin bu açıklamasına tepkisini iletti.

Hassas dengeler

Ancak Irak’ta olup bitenlerden etkilenen tek ülke Türkiye değil. Irak’ın diğer bölgeleri de başka bölgesel krizlere neden olabilecek hassas dengelere sahip. Irak içindeki kaos ortamının, Irak'taki Sünnilere yardım etmeye çalışan Sünni Arap ülkeleriyle ABD tarafından Şii milisleri desteklemekle suçlanan İran arasında da bölgesel krize dönüşmesinden endişe ediliyor.

Yıl 2007 ve Irak işgalinden bu yana Saddam Hüseyin ile rejimin üç üst düzey yetkilisi asılarak idam edildi, altısı da soykırım ve savaş suçu işlemekle suçlanıyor, Irak'taki çatışmalar ve kaos ortamı ise bölgedeki dengeleri tehdit eder hale gelmiş bulunuyor. Ve heykelinden sonra, boynuna gerçekten ilmik geçirilen Saddam Hüseyin’den sonra Irak’ı daha da zor günler bekliyor…