Dünya ekonomisinde 2010 iyimserliği

2009'un sonlarına yaklaştığımız şu günlerde kesin olan bir şey varsa, o da en kritik dönemin atlatıldığı. Bundan bir yıl önce dünya ekonomisi uçurumun eşiğindeydi. Küresel finans sistemi tıkanmak üzereydi. Bütün dünyada karamsar ‘ikinci büyük depresyon’ tabloları çiziliyordu. Hükümetler ve merkez bankaları hasta yatağındaki ekonomilerini hayatta tutabilmek için bol bol ucuz para enjekte ediyordu. Tedavi tuttu ve sonunda konjonktür filiz vermeye başladı. Ama bu olumlu sinyaller her şeyin eskisi gibi olacağı anlamına gelmiyor. Uluslararası Para Fonu uzmanlarına göre dünya ekonomisinin toparlanması son derece zahmetli olacak ve köklü değişimi gerektirecek.

Kamu açıkları ürkütüyor

Para Fonu Başkanı Dominique Strauss-Kahn küresel ekonominin ‘bekleme odasından’ henüz çıkmadığını ve düzelmenin istikrarlı ama son derece ‘hastalığa yatkın’ olduğunu söylüyor. Strauss-Kahn ekonomik güvenin yerine gelmeye başladığını belirtiyor ama sermaye sıkıntısı çeken bankalar ellerinde kalan değersiz senetlerden bir türlü kurtulamıyor. Borç içindeki tüketici evinin ve hisse senetlerinin aşırı değer kaybetmesi yüzünden son derece tedirgin. Para Fonu başkanı işsizliğin bir sürre daha tüketim harcamalarını düşüreceği ve astronomik boyutlara varan kamu açıklarının milli ekonomileri yeniden duvara toslatabileceği uyarısında bulunuyor.

Büyümeyle işsizlik elele

Bütün bu olumsuz şartlara rağmen Uluslararası Para Fonu 2009’da yarım puan daralan dünya ekonomisinin 2010 yılında %3 oranında büyüyeceğini tahmin ediyor. Zengin ülkelerin büyüme hızı %1,25’i aşmayacak ve önümüzdeki yıl rekor düzeye çıkması beklenen işsizliğe de çare olamayacak.

Dünyayı Asya düze çıkaracak

Umutlar, sanayileşmişliğin eşiğindeki ülkelerde. Öncelikle de Asya’da. Çin Halk Cumhuriyeti %9’la yine büyüme rekortmeni olacak. Asya ülkelerinin büyüme ortalamasının ise %5’i bulması bekleniyor. Küresel ekonomik şartların elverişsizliğine rağmen Asya dünya ekonomisini resesyondan ekonomik büyümeye taşıyacak. Klasik sanayi ülkelerinin büyüme potansiyeli ise, tüketicinin son derece yıpranmış ve borçlanmış olması yüzünden cılız kalacak.

İç talep – ihracat dengesi

Uluslararası Para Fonu baş iktisatçısı Olivier Blanchard, ‘düzelme başladı; kalıcı olması ise hem ülke bazında hem de ülkeler arasındaki ekonomik ağırlıkların yer değiştirmesine bağlı’, diyor. Blanchard’a göre önce düzelmenin tempo yakalaması ve tehlikeli küresel dengesizliklerin ortadan kaldırılması gerekiyor. Devlet yardımlarının geçici can simidi olduğu dönemin kapanıp özel talebin ön plana çıkması ve ABD’nin aşırı özel tüketimi ihracat ile ikame etmesi, uzmanlar açısından son derece önemli. Asya’ya ise bunun tam tersi, yani tüketimin arttırılıp ihracatın frenlenmesi tavsiye ediliyor.

Teşvik ve ucuz para politikalarına son

2010 yılında hükümetleri ve merkez bankalarını bekleyen en müşkül problem dev boyutlardaki konjonktürü teşvik programlarını bitirmek ve sıfır faizli para politikalarına son vermek olacak. Devlet parasına bağımlılıktan kurtaracak çıkış stratejisi arayışları başladı bile. Çünkü düzelmenin sonsuza kadar devlet tarafından finanse edilemeyeceği malum. Faizlerin çok uzun süre asgari düzeyde tutulması da yeni ‘finans kabarcıkları’ doğuracağından son derece sakıncalı bulunuyor.

Önemli olan, zamanlama

Uluslararası Para Fonu hükümetlerden son derece dikkatli olmalarını istiyor. Konjonktür programlarının zamanından önce bitirilmesinin ekonomiyi boğabileceğini belirten Para Fonu Başkanı Strauss-Kahn, ‘geç kalındığı takdirde ise devlet bir sonraki krizin tohumlarını atmış olur’, diyor. Eski Fransa maliye bakanı ekonomik teşvik programlarına son verilmesi için henüz erken olduğunu vurgulayarak, ‘yere sağlam basmak lazım, erken çıkışın maliyeti geç çıkışınkinden çok daha fazla olabilir’ diyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Derleyen: Ahmet Günaltay (dpa)

Editör: Meltem Karagöz