Dünya ticaretinde uzlaşma arayışları

Dünya Ticaret Örgütü çok güçlü olduğu için aynı zamanda en çok tepki alan uluslararası kuruluşlardan biri. Her ülkenin ticari ilişkilerini yakından etkileyen bu teşkilat, son on yılda gücüne güç kattı. Çin Halk Cumhuriyeti’nin de katılmasından sonra Cumartesi günü de Suudi Arabistan’ı üyeliğe kabul edecek olan Dünya Ticaret Örgütü yakında Rusya’ya da kapılarını açacak.

Örgüt, serbest ticaret ilkelerini ideoloji haline getirdiği için nefret oklarını üzerine çekiyor. Önümüzdeki hafta Hong Kong’da yapılacak olan bakanlar zirvesinde inandırıcılığını kanıtlamak zorunda olan Dünya Ticaret Örgütü, 2001 yılında Katar Emirliği’nde başlayan ve 2003 Cancun fiyaskosuyla çıkmaza giren dünya ticaret görüşmelerini yeniden rayına oturtabilecek mi?

Uzlaşma mesajları

13 – 18 Aralık tarihleri arasında Hong Kong’da yapılacak zirvenin baş aktörleri de azami taleplerinde ısrar etmenin anlamsız olduğunu anladılar. Dünya Ticaret Örgütü başkanlığına seçilmeden önce AB Komisyonu’nun Ticaretten Sorumlu Üyesi Pascal Lamy ise tarım ve sanayi ürünlerine uygulanan gümrüklerin kaç puan düşürüleceğine dair tahminde bulunmaktan kaçındı.

Lamy, maraton görüşmelerin karşılıklı veto ve suçlamaların aşılmasına yaramasını umuyor. Pascal Lamy, başkanın anlaşmazlıkları tek bir sözle halletme yetkisine sahip olmadığını hatırlatıyor ve “Bu görevi hakemlik, yardımcı pilotluk ya da ebelik gibi görmek gerekir” diyor.

Tarım konusunda anlaşmazlık

Hong Kong turu, dünya ticaret görüşmelerinin bir numaralı anlaşmazlık konusu tarım ürünleri olacak. Sübvansiyon ve gümrük vergilerini düşürerek pazarlarını ithal ürünlere daha fazla açmaları için AB ve ABD’ye yoğun baskı yapılıyor. AB Komisyonu’nun Ticaretten Sorumlu Üyesi Peter Mandelson ise himayecilik suçlamalarını göğüsleyebilmek için “Hong Kong’da tarım ürünü ihracatı yapanları değil, kalkınma amaçlı ticareti ilgilendiren konuları görüşeceğiz” diyor.

Bunun karşılığında AB ve ABD ise Brezilya ve Hindistan gibi sanayileşmenin eşiğindeki ülkelerden pazarlarını sınai mamül ve hizmetlere açmalarını talep ediyorlar. Afrika ve Pasifik bölgesindeki dünyanın en fakir ülkeleri ise ticari çıkarlarının dikkate alınmadığını ve bu nedenle Hong Kong görüşmelerinde ‘kalkınma’ ayağının güdük kalacağını öne sürüyorlar.

Brüksel ve Washington’dan gelen bu uzlaşma sinyalleri karşılıksız kalmadı ve Brezilya ile Hindistan’ın maliye bakanları sanayi ürünleri ile banka ve sigortacılık gibi hizmetlerden alınan vergi ve harçların düşürülebileceğini ima ettiler.

Uzmanlardan uyarı

Uzmanlar, temkinli de olsa uzlaşma adımlarının devam etmesi gerektiğini ve dünya ticaret görüşmelerinin kesintiye uğraması durumunda, Çin ve Hindistan gibi ülkelerin küreselleşmeden kârlı çıkmalarına karşılık kalkınma halindeki fakir ülkelerin çok gerilere düşeceklerini belirtiyorlar.

ABD Başkanı George W. Bush’un ticaret anlaşmasının imzalanması için verdiği yetkinin süresi 2007 yılının Temmuz ayında dolacağından, Doha turunun geciktirilmemesi gerektiği de önemle vurgulanıyor.