1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

Din dersi mi, ahlak dersi mi?

Jülide Danışman/ Deutsche Welle9 Şubat 2009

Berlin okullarında zorunlu ahlak ve toplumsal değerler dersine karşı çıkan "Pro Reli" girişiminin kampanyası bir tartışma başlattı. Çocuklar toplumsal değerleri nerede öğrenmeli? Okulda mı, yoksa aile içinde mi?

https://p.dw.com/p/GqNl
Fotoğraf: AP

Öğrencilerin temel toplumsal değerleri öğrenebilmeleri için, okullarda din dersi mi daha yararlı, yoksa ahlak dersi mi? Bu tartışma Almanya’nın başkenti Berlin’de yaklaşık üç yıl önce başladı. Berlin Eyaleti’nde iktidarda bulunan Sosyal Demokrat Parti-Sol Parti koalisyonunun kararı ile 2006 yılından itibaren okullarda, 7 ila 10. sınıflar için ahlak ve toplumsal değerler dersi zorunlu hale getirildi. Din ise seçmeli ders olarak müfredata alındı. Kiliselerin bu uygulamaya karşı çıkması sonucu ”Pro Reli” adı verilen bir dernek kurularak, öğrencilerin okullarda din veya ahlak dersi arasında seçim yapabilmesine olanak tanınmasını talep eden bir girişim başlatıldı. Berlin Eyalet Hükümeti’nin geri adım atmasını sağlamak için başlatılan imza kampanyası büyük ilgiyle karşılaştı. Hristiyan Demokrat Birlik Parti ile Hür Demokrat Parti’nin destek verdiği kampanya sonucunda 260 bin geçerli imza toplandı. Eyalet yasalarına göre böylelikle konu ile ilgili halk oylaması yapılmasının yolu açıldı.

Deutschland Islam Konferenz Religionsunterricht
Fotoğraf: picture-alliance/ dpa

Her dinin ortak değerleri

Berlin’de yaklaşık 180 ülkeden gelen, farklı dinlere mensup insanlar bir arada yaşıyor. Çok kültürlülüğün hakim olduğu Berlin'de 2006 yılından bu yana okul müfredatında yedinci sınıftan itibaren zorunlu ahlak dersi yer alıyor. Berlin’de Sol Parti ile birlikte iktidarda olan Sosyal Demokrat Parti Eyalet Milletvekili Dilek Kolat, bu ders ile farklı dini inançlara sahip öğrencilere ortak toplumsal değerlerin öğretilmesini hedeflediklerini belirterek, "çünkü hangi dinden gelirseniz gelin, hangi kültürden gelirseniz gelin, bir takım ortak değerlerin yine de olması gerekiyor ki, bu kentte barışçıl bir şekilde beraber yaşabilelim" diyor.

Zorunlu ahlak derslerine tepki

Farklı inanç ve kültürlere sahip öğrencilerin katıldığı ahlak dersinde, kimlik, arkadaşlık, özgürlük, şiddet, ayrımcılık gibi konular işleniyor, ayrıca dinler hakkında bilgiler veriliyor. Ancak kiliselerin desteğini alan ”Pro Reli” isimli dernek, zorunlu ahlak dersi verilmesi yerine, öğrencilerin din ile ahlak dersleri arasında seçim yapabilmesini talep ediyor. Bu derneğe kısa adı DİTİB olan Diyanet İşleri Türk İslam Birliği de destek veriyor. ”Pro Reli” adlı derneğin başkan yardımcısı Jan Hambura, ancak kendi dinini yeterince bilen birinin, başkaları ile ortak değerler hakkında konuşabileceğini savunuyor. Hambura görüşlerini "din dersi kanımca daha fazla şey sunuyor, çünkü din dersi doğrudan inanç ile ilgili. Bu derste öğretmen öğrencilere örnek oluyor ve mesela neden Tanrı’ya inandığını açıklayabilir veya buna ilişkin kuşkuları tartışabilir, yani gerçekten Tanrı var mı? Gerçekten Tanrı’ya ihtiyacımız var mı? Bence çok önemli olan bu soruların, insanların kendi değerleri ile de bağlantısı olduğuna inanıyorum" sözleriyle dile getiriyor.

Merkel'den "Pro Reli"ye destek

Bu tartışmanın sınırları Berlin'i aştı. "Pro Reli"nin talebine, den Başbakan Angela Merkel de destek veriyor. Berlin Parlamentosu Hıristiyan Demokrat Birlik Parti Grubu Eğitim Politikaları Sözcüsü Sascha Steuer, ahlak dersine karşı olmadıklarını ama ortak değerlerin de devlet tarafından öğretilebileceğine inanmadıklarını belirtiyor. Steuer’e göre, çocukların toplumsal değerleri öğreneceği yer aile. Steuer, görüşlerini şöyle açıklıyor: "Ailenin öğretemediği bir şeyi, okulun öğretmesi mümkün değil. Bu konuda devlet veya okul, ailenin yerine geçemez. Ancak bazen öyle durumlarla karşılaşıyoruz ki; çocuklara aile içinde örnek olunmuyor, bazı değerler yeterince aktarılmıyor. Ya da bize uygun olmayan bazı değerler öğretiliyor."

Okullarda İslam dini dersi

Steuer, çoğu zaman İslam adına öğretilen bu değerlerin, gerçekte İslam ile ilgisi olmadığını, bunun geri kalmış bir zihniyetin göstergesi olduğunu dile getiriyor. Steuer, "devlet tarafından organize edilen bir İslam dini dersi olmasını, Almanya’da batılı anlamda bir İslam’ın geliştirilmesini isterdim" diyerek diğer eyaletlerde bu yönde çalışmaların devam ettiğini belirtiyor.

Glaubensgemeinschaft "Zwölf Stämme"
Fotoğraf: picture-alliance / dpa

Aileden çok okul önemli

Sosyal Demokrat Parti Berlin Eyaleti Milletvekili Dilek Kolat ise Hristiyan Demokrat Birlik’in bu görüşüne karşı çıkarak, sorumluluğun sadece ailelerde olmadığını savunuyor. Kolat, "ailelerin de etik değerleri çocuklarına aile içi eğitimde vermesi gerekiyor, bu elbette çok doğru. Ama sadece velilerin görevi değil bu. Bir okulun da, bazı etik değerleri çocuklara öğretmesi, bir ders kapsamında öğretmesi son derece önemli" diyor.

Türk veliler zorunlu ahlak dersinden yana

”Pro Reli” derneğine karşı olarak oluşturulan ve zorunlu ahlak derslerini savunan ”Pro Etik” girişimine Berlin Brandenburg Türk Veliler Birliği de destek veriyor. Türk Veliler Birliği Proje Müdürü Turgut Hüner, okullarda ahlak ve toplumsal değerler dersinin olmasını çok uzun zamandır talep ettiklerini belirtiyor.

Hüner, "velilerimiz ikinci, üçüncü kuşakta burada yetiştikleri için klasik Türk toplumu değerlerinden de uzak yetiştiler. Yani bu çok kültürlü toplumun değerlerini taşıyanlar çocuklarımız olacak. Bunları, bu değerleri de okulda öğrenmekten daha doğal bir şey olamaz. Böylelikle kendilerine ters düşen değerlere de ılımlı bakmasını öğrenecekler" sözleriyle bu dersin önemini belirtiyor.

Halk oylamasının tarihi

Berlin’de ”Pro Reli” Derneğinin topladığı yaklaşık 300 bin imzanın yaklaşık 265 bini geçerli sayıldığı için halk oylamasına gidilmesinin de yolu açıldı. Ancak halk oylamasının yapılacağı tarih ile ilgili tartışmalar da devam ediyor. Pro Reli Derneği ile birlikte Berlin Eyaleti’nde muhalefette bulunan Hristiyan Demokrat Birlik Parti halk oylamasının Avrupa Parlamentosu seçimleri ile birlikte 7 Haziran’da yapılmasını istiyor. Böylelikle halk oylamasına katılımın çok olması hedefleniyor. Ancak Berlin Hükümeti ise halk oylamasının Nisan sonunda yapılmasını istiyor. Halk oylamasının kesin tarihi önümüzdeki günlerde belirlenecek. Din dersinden yana olan ”Pro Reli” ile ahlak dersinden olan ”Pro Etik” derneklerinin önümüzdeki günlerde de kamuoyunu etkilemek için faaliyetlerine devam etmesi planlanıyor.