Doğalgaz Rusya’nın baskı aracı

Nina Gilaschwili, Gürcistan’da yaşıyor. Gürcistan doğal gazını şimdiye kadar sadece Rusya’dan alıyordu. Ancak komşu Rusya ile ilişkiler, özellikle Rusya karşıtı ve Batı yanlısı Michael Sakaşvili 2,5 yıl önce ülke yönetimine geldiğinden bu yana gerildi. Nina Gilaschwili, “Çok az doğal gazımız var. Bu nedenle odun da alıyoruz. Çünkü kışın gaz genelde kesiliyor. Soba da tütüyor” diye konuşuyor.

Rusya devlet başkanı Vladimir Putin o zamandan beri Gürcistan’ın genç hükümetine baskı yapmak için doğal gazı baskı unsuru olarak kullanıyor. Devamlı surette doğal gaz aktarımında aksaklıklar yaşanıyor. Ocak ayında Gürcistan ve Rusya arasındaki doğal gaz hattına iki saldırı düzenlendi. Buna paralel olarak Gürcistan’da elektrik kesintileri de yaşandı. Milyonlarca Gürcü bir hafta boyunca dondurucu soğuk ve karanlıkta kaldı. Saldırının nedeni ise bugüne kadar hala açıklığa kavuşturulamadı. Gürcistan Dışişleri Bakanı Gela Bezhuaschvili Rus yetkililerin olayı aydınlatmak için hiçbirşey yapmadığını söylüyor. Bezhuaschvili, “Biz Rus yetkililerin derhal bize başvurup, ne olduğu hakkında bilgi vermesini beklerdik. Ancak şimdi kendimize Rusya’nın saydam ve güvenilir bir ortak mı olduğunu, yoksa enerjiyi keyfe keder mi aktardığını soruyoruz. Avrupa Birliği de aynı soruyu kendisine sormalı” diye konuşuyor.

Kremlin Gazprom’u nasıl kullanıyor?

Rusya’nın bu politikasının temelinde Rusya’nın enerji devi Gazprom ve hükümetin birbirine sıkı sıkıya bağlı olması yatıyor. Gazprom’un çoğunluk hissesi devlete ait. Yıl başından bu yana eski Sovyet cumhuriyetlerine de dünya piyasası tarifesi uygulanmaya başlandı. Bu, bazı ülkelerin iki katı fazla ödeme yapması anlamına geliyor. Bu ülkeler arasında Moldovya, Ermenistan, Gürcistan ve Ukrayna da bulunuyor. Bir sonraki ülke ise 2007 yılından itibaren daha yüksek tarife ödemeye başlayacak olan Belarus. Minsk’teki Bilim Akademisi eski başkanlarından Alexander Vaitovitsch, devlet başkanı Alexander Lukaşenko’nun dikta yönetimini Rusya’nın ucuz enerjiyle desteklediğini anlatıyor.

Diktatörlüğe ucuz enerji desteği

Vaitovitsch, “Bu bir paradoks: Belarus’taki enerji fiyatları çok düşük, sanki Suudi Arabistan veya Venezuela gibi enerji kaynaklarına sahibiz. Oysa bizim kendimize ait enerji kaynağımız bulunmuyor” diyor.

Ancak Rusya bir adım öteye gidiyor. Belarus gelecekte doğal gaz için 5 kat fazla ödeme yapacak. Bunun nedeni ise Belarus’tan geçen boru hatlarından geçen gazın kimden alınacağını yönetim tarafından belirlenmesi. Rusya Ermenistan’da ve Gürcistan’da da boru hatlarının bir kısmını satın almaya çalıştı. Ancak Gürcistan buna karşı çıktı. Gürcistan dışişleri bakanı Bezhuaschvili, “Bu boru hattını Rusya’ya vermeyi düşünmüyoruz. Böyle bir durumda doğal gaz ihracatçısı ülkenin eli daha da güçlenmiş olur” diyor.

Polonya’nın çağrısı

Avrupa Birliği ülkelerinin doğal gaz ihtiyacı gelecek 15 yılda 3 katına çıkacak. Rusya’ya karşı eleştirel bir tavır alan Polonya, bir an önce Rus doğal gazından bağımsız olmak istiyor. Polonya Parlamentosu Dışişleri sorumlusu Pawel Zalewski görüşlerini şöyle özetliyor:

“Konu, ortak bir enerji politikası belirlemek. Doğal gazın stoklanmasını da görüşmemiz gerekiyor. Gazın dağıtımı ve darboğazların aşılmasında yardımlar da söz konusu. Avrupa Birliği böyle bir anlaşma yapabilir, ancak bizim görüşümüze göre diğer ülkeler de kapsama alınmalı. Mesela doğal gaz sahibi olan ve aktaran ülkeler. Üç silahşörler gibi ortak bir güvenlik prensibi oluşturulmalı: Hepimiz birimiz, birimiz hepimiz için”

Avrupa enerji ağı hedefliyor

Avrupa Birliği Devlet ve Hükümet Başkanları Mart ayı sonundaki enerji zirvesinde, Avrupa ülkelerinin enerji ihtiyacının garanti edilmesi için koordinasyon kararı almışlardı. Avrupa Birliği ayrıca Rusya’nın uluslararası enerji bildirgesini imzalamasını istiyor. Avrupa Birliği dış politikasında da enerji önemli bir rol oynayacak. Avrupa Birliği enerji darboğazına daha çabuk tepki verebilmek için daha güçlü bir enerji ağı oluşturmayı planlıyor.