Doğu ve Orta Avrupa’da yolsuzluk mercek altında

Sosyalist sistemlerin yıkılması ertesinde Doğu ve Orta Avrupa’daki ülkelerin halkları, özgürlüklerinin yanısıra ekonomik gelişmeyi de arzuluyorlardı. Ama sonuçta ulaştıkları şey daha fazla yolsuzluk oldu. Ticari işletmeler hedeflerine erişmek için çoğunlukla rüşvete başvurmayı tercip ediyor, yeni hükümetler de gönüllü olarak ceplerini bunlara açıyorlardı. Bu ülkelerdeki yolsuzluk olaylarını mercek altına alan Dünya Bankası ise Almanya Yunanistan, Portekiz, İrlanda ve İspanya ile Doğu ve Orta Avrupa ülkelerindeki son durumu araştırdı.

Şu andaki durumda az olsa değişim olduğunu söyleyen Dünya Bankası uzmanlarından Cheryl Gray, “Hem verilen rüşvetlerin miktarında bir azalma görülüyor, hem de rüşvet olayları eskisi gibi sık görülmüyor. İşletmeler de rüşvetten eskisi gibi sık yakınmıyor. Bu oldukça iyi bir haber. Halk, genelde yolsuzlukla mücadele edilemeyeceği ve rüşvetin gittikçe yayılacağı görüşündeydi. Ama araştırmalarımız bu bölgede gerçekten bir ilerleme sağlandığını gösteriyor” değerlendirmesinde bulundu.

Etkili bir yöntem bulundu

Bulgaristan ve Romanya’da ilerleme kaydedilmiş durumda. Bir ölçüde Moldavya, Tacikistan, Ukrayna ve Letonya’da da ilerleme olduğu söyleniyor. Ancak bu konuda en iyi sonuç Gürcistan ve Slovakya Cumhuriyeti’nde alınmış. Dünya Bankası’nın ekonomistlerinden James Anderson, bu örnek ülkelerdeki yolsuzlukla mücadelede etkili bir yöntem bulunduğuna dikkat çekerek şöyle diyor:

“Yolsuzlukların en düşük seviyeye indirildiği alanlar, bu ülkelerde reformların en başarılı olduğu alanlar olarak karşımıza çıkıyor. Örneğin vergi reformları ve gümrük sistemlerinde yapılan reformlar ile ticari işletmelerin işi önemli ölçüde kolaylaştırılmış oldu, bürokrasi azaltıldı. Tüm bunlar yolsuzlukla mücadelede önemli rol oynuyor.”

Başarısız ülkeler

Yolsuzlukla mücadelenin başarısız kaldığı ülkeler arasında ise Arnavutluk, Sırbistan, Karadağ ve Kırgızistan gibi ülkeler bulunuyor. Bu ülkelerde rüşvetin sıklaştığı görülüyor.

Yolsuzluk raporunu hazırlayanlar, tüm bu ülkelerde özellikle adalet mekanizmasında reformların gerekli olduğunun altını çiziyorlar. Rusya ve Gürcistan, özellikle yargı alanında ilk hamleleri yaptılar. Öncelikle yargıçların maaşları artırıldı örneğin.

Yolsuzluk hala sorun

Ancak ilerleme olmasına karşın Dünya Bankası’nın hazırladığı araştırma sonuçları, geçiş sürecindeki bu ülkelerde yolsuzluğun -batı Avrupa ülkelerine kıyasla- hala büyük bir sorun oluşturduğunu ortaya koydu. Ancak Yunanistan, Portekiz ve Almanya’nın doğusu ile kıyaslandığında, bu ülkelerin yolsuklukla mücadelede bazen bir adım ileride olduğu da dikkatlerden kaçmadı.