Duvara seyirci kalmayanların öyküsü

Demokratik Doğu Almanya Cumhuriyeti döneminde, Berlin’in Batı Almanya’da kalan bölümünde polis memuru olarak çalışan Achim Lazai ile bir zamanlar duvarın uzandığı Berlin’deki Bernauer Caddesi’ndeyiz. Cadde üzerindeki evler Doğu Almanya’ya, kaldırılsa batı Batı Almanya’ya aitti. Şimdi duvarın bulunduğu yer boş, ancak Achim Lazai, duvarla ilgili anılarının taptaze olduğunu anlatıyor.

Daha dün gibi

Duvarın inşatına başlandığı 1961’de Batı Berlin’in Wedding semtinde 23 yaşında genç bir polis memuru olan Lazai, duvarın Doğu Almanya tarafındaki evlerdeki kadınların Batı’ya kaçmak için nasıl pencelerelerden atladığını, duvarı aşmak isteyenlerin, kendilerine yardım eden kişilerle birlikte duvarın öteki tarafına nasıl tırmanmaya çalıştığını dün gibi anımsıyor. Lazai’nin 1962 Mayıs’ında, protesto için duvarda kocaman bir delik açtığı günü unutması ise mümkün değil. Lazai saldırının olduğu gece iki meslektaşı ile birlikte Bernauer caddesinin köşesindeki Schwedter caddesine gittiklerini ve burada patlayıcıyı ateşlediklerini belirtiyor:

”İki dakika sürecek ve sonrasında etraf cehenenme dönecek diye düşündüm. Ve patlama sesini duydum. 250 metre ötede duvarın bazı parçaları havada uçuşuyordu. Sonra emniyetin telsiz merkezine, ‘Dora 12, yer Bernauer caddesi. Schwedter caddesinde büyük bir gürültü duydum’ dedim.”

Takdir ve savunma

Kısa bir süre sonra Fransız tankları ve Doğu Alman sınır görevlileri olay yerine geldi. Doğu Almanlar’ın ‘Antifaşist koruma duvarı’ diye nitelendirdikleri duvarda üç metre uzunluğunda ve genişliğinde bir delik açılmıştı. Achim Lazai, o dönemin önemli tanıklarından biri olarak yaşadıklarını Berlin Duvarı Dokümantasyon Merkezi’ni ziyaret edenlere anlatıyor. Ancak duvarın inşasının yıldönümünde anılarını turist ya da öğrenci grubuna değil, Berlinli polislere anlatıyor. Lazai’yi dinlemeye gelenlerin birbirinden farklı görüşleri paylaştığı dikkat çekiyor. Lazai’yi takdir eden polisler de var, duvarın inşa edildiği dönemlerde Doğu Almanya’da yaşadığı için duvarı savunanlar da.

O, artık "bir kahraman" değil

Achim Lazai duvarın öte tarafında, yani Doğu Almanya’da büyüseydi belki kendisinin de duvara farklı bir bakış açısıyla yaklaşacağını inkar etmiyor. Ancak bir zamanlar Berlin Duvarı’nı havaya uçurmak istediği iki meslektaşı ile birlikte o dönem sadece üç hedefinin olduğunu söylüyor: Dünyayı duvar konusunda uyarmak, Doğu Berlin’de huzursuzluğa neden olmak ve Doğu Berlinlilere, ”Yanlız değilsiniz mesajı vermek”. Ancak duvarın inşasından 43 yıl geçtikten sonra kimse Lazai’yi kahraman olarak görmüyor.

”Aslında saldırıyı gerçekleştirdiğim dönemde daha fazla şey olmasını istiyordum ya da daha fazla şey istiyorduk. Ancak mümkün değildi. Şimdi geçmişi düşündüğümde duvara seyirci kalmadığım, bir şeyler yapmayı denediğim için üzgün değilim.”