Elif Şafak beraat etti

Yazar Elif Şafak, Baba ve Piç adlı son romanında "Türklüğü alenen aşağıladığı” iddiasıyla, TCK'nın 301. maddesinden aleyhinde açılan davanın ilk duruşmasında beraat etti. Beyoğlu 2. Asliye Ceza Mahkemesi'nde görülen davaya neden olan şikayet, Hukukçular Birliği'nden Avukat Kemal Kerinçsiz tarafından yapılmıştı. Kamuoyu Kerinçsiz'i, başta Orhan Pamuk davası olmak üzere 301. madde nedeniyle açılan çok sayıda davanın şikayetçisi olarak tanıyor. Elif Şafak yeni doğum yahüığı için duruşmaya katılmadı, avukatı aracılığıyla temsil edildi. Duruşmayı Türkiye-Avrupa Birliği Karma Parlamento Komisyonu Eşbaşkanı Joost Lagendijk kalabalık bir grupla izledi.

Hukukçular Birliği bir süredir duruşmaya katılınması yönünde kamuoyuna çağrılar da yapıyordu. Valilik ve emniyet, daha önce Orhan Pamuk davasında da yaşanan gerilimin tekrar etmemesi için yoğun güvenlik önlemi aldı. Ancak mahkeme binasının hemen önünde, duruşmayı terk eden Kerinçsiz ve arkadaşları ile başka bir grup arasında kısa bir arbede yaşandı. Polis olaya müdahale etti. Bu arada medya mensuplarında saldırılar oldu.

"301 değişmeli"

Duruşma, son birkaç haftadır Türkiye gündemini meşgul ediyordu. Çünkü Elif Şafak 301. maddeden sanık olarak hakim karşısına çıkan onlarca isimden sadece biri. 2005 yılından bu yana 301. maddeden açılan dava sayısı yüzü geçkin. Aynı maddenin sanıkları arasında yazar Orhan Pamuk, gazeteci Hrant Dink, müzisyen Ferhat Tunç, Türkiye-Avrupa Birliği Karma Parlamento Komisyonu Eşbaşkanı Joost Lagendijk ve hatta Amerikalı medya eleştirmeni Noam Chomsky de var. 301. maddeyle ilgili temel tartışma, bu maddenin, hem Türkiye’nin de taraf olduğu uluslarararsı sözleşmelerce hem de Anayasa tarafından güvence altına alınan düşünce ve ifade özgürlüğü hakkına ilişkin bir sınırlama getiriyor olması. Bazı hukukçular 301. maddenin değişmesi gerektiğini belirtirken, bazı hukukçulara göre ise sorun normatif olarak maddenin kendisinde değil, uygulama şeklinde.

Ceza Hukuku Profesörü Bahri Öztürk, 301. maddenin kapsamındaki “aşağılama” suçunun, uygulamada, eleştiriyi dahi kapsayacak kadar geniş yorumlandığı görüşünde: “301. madde Avrupa Birliği ile lişkilerde de sık sık masaya yatırılan bir konu. Avrupa Birliği Komisyonu, 8 Kasım’da Türkiye’nin karnesi niteliğindeki İlerleme Raporu’nu açıklayacak. Brüksel’den gelen haberler, Avrupa Birliği yetkililerinin, 301. maddeye ilişkin bir değişikliğe gidilmemesini önemli bir eksiklik olarak gördüğü yönünde.”

Hükümet içinde fikir ayrılığı

Öte yandan 301. maddeden yapılan yargılamalara sivil toplum kuruluşlarından da tepki var. Son olarak TÜSİAD hükümete, bürokratlara ve milletvekillerine 301 konusundaki endişelerini içeren bir rapor gönderdi. TÜSİAD, meclisi, 301. maddeyi ele almaya çağırdı.

Bütün bu tartışmalara rağmen, 301 konusunda hükümet içinde de bir mutabakat sağlanamadığı, yapılan açıklamalardan anlaşılıyor. Son birkaç gün içinde Dışişleri Bakanı Abdullah Gül ve Başmüzakereci Ali Babacan yaptıkları açıklamalarda 301. maddenin değişebileceğine ilişkin mesajlar verirken, Adalet Bakanı Cemil Çiçek ise önceki gün meclisin böyle bir gündemi olmadığını açıkladı.