Enerjide Rusya’ya alternatif aranıyor

Rusya'nın doğal gaz vanalarını, 2006 yılında olduğu gibi, bir kez daha kapatması, özellikle Doğu Avrupa ülkelerinin doğal gaz tedarikinde Rusya'ya bağımlılığını gözler önüne serdi. Rusya ile Ukrayna, oluşan krizden birbirlerini sorumlu tutarken, Avrupa Birliği konunun bir an önce çözüme kavuşturulması amacıyla bölgeye bir gözlemci grubu göndermeyi teklif etti. İki ülkenin görüşmelere yarın yeniden başlaması bekleniyor.

Doğal gaz zengini Rusya

Rusya, tam bir doğal gaz zengini. Dünya üzerindeki doğal gaz rezervlerinin yaklaşık üçte biri bu ülkede bulunuyor. En büyük doğal gaz tedarikçisi Rus tekeli Gazprom ise tamamen Kremlin'in kontrolünde. Dolayısıyla Rusya'da doğal gaz ticareti siyasetle iç içe. Kremlin ve Vladimir Putin'le iyi ilişkiler kuran komşu ülkeler, doğalgazı da ucuza temin edebiliyorlar. Örneğin siyasi olarak Rusya'ya sadık bir politika izleyen Beyaz Rusya, Rusya'dan çok ucuz bir fiyata doğal gaz alırken, Ukrayna bu konuda Rusya ile gerginlik yaşıyor. Uzmanlar, doğal gazın bir iktidar aracına dönüştüğünü belirtiyor. Ukrayna'nın Rus cephesinden koparak, AB ve NATO yanlısı siyasi çizgisi izlemesi bu krizin nedeni olarak gösteriliyor.

Ukrayna'nın Rusya'dan yalnızca doğal gaz alıyor olması değil, aynı zamanda doğal gazın diğer Avrupa ülkelerine sevk edilmesinde transit görevi de görmesi durumu oldukça karmaşıklaştırıyor. Avrupa, doğal gaz ihtiyacının beşte birini Ukrayna'dan geçen boru hatlarından temin ediyor. Ukrayna'nın doğal gaz için Rusya'ya, Rusya'nın da doğal gazı Avrupa'ya sevk edebilmek için Ukrayna'ya ihtiyacı var.

Doğu Avrupa ülkeleri endişeli

Bu bağımlılık son yaşanan doğal gaz kriziyle kendisini bir kez daha gösterdi. Ukrayna'nın, Rusya'nın talep ettiği fiyatı ödemeye yanaşmaması nedeniyle, iki ülke arasında yeni doğal gaz sevkiyatı için uzlaşmaya varılamadı. Rusya, tepki olarak günlerdir doğal gaz sevkiyatında kısıntıya gideceği yönünde gözdağı veriyordu. Dediğini yapan Rusya, sonunda vanaları kapattı. Salı gününden bu yana Bulgaristan, Makedonya, Yunanistan ve Türkiye, Ukrayna üzerinden doğalgaz alamıyor. Bu durum, sert kış koşullarının hakim olduğu ülkelerde endişeye yol açtı.

Doğal gaz ihtiyacının yüzde 90'ını Ukrayna'dan temin eden Bulgaristan'da, Rusya'nın gazı kesmesinin hemen ardından konutlara verilen doğal gazda kısıntıya gidildi. Bulgar Hükümeti, vatandaşlarını gaz kullanımı konusunda tasarruflu olmaya çağırdı. Kimi işletmeler üretime ara verdi. Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün Bulgaristan'daki merkezinin başkanı Ognjan Minçev, Ukrayna'ya alternatif olacak bir doğal gaz hattı olmamasını eleştirerek, "Bulgaristan gibi küçük bir ülke uzun dönemli olarak enerji kaynaklarına bir alternatif üretmek zorunda. Bulgar hükümeti, sistematik olarak ulusal çıkarları göz ardı ediyor ve Rusya'ya yüzde yüz bağımlılık yaratıyor" dedi.

Türkiye'de durum

Türkiye'de ise durum biraz daha farklı. Türkiye, gaz ihtiyacının yüzde altmışından fazlasını Rusya'dan alınan doğal gaz ile karşılıyor, ancak bu doğal gaz sadece Ukrayna üzerinden geçen boru hattı ile Türkiye'ye ulaşmıyor. Karadeniz'in altından geçen Mavi Akım boru hattı da Rusya'dan Türkiye'ye doğal gaz taşıyor. Enerji uzmanı Necdet Pamir DW'ye yaptığı açıklamada, "bu kriz çözülmediği takdirde, yani Ukrayna'nın yaptığı işlem geriye alınmadığı takdirde 20 milyon metreküplük bir açığımız var. Bunu sıvılaştırılmış gazla karşılayabildiğiniz takdirde, sorunu çözümlemeye çalışabilirsiniz ama bu geçicidir; krizin derhal çözülmesi lazım" dedi.

Hangi projeler gündemde?

Doğal gaz ihtiyacını Rusya'dan karşılayan ülkeler, gelecekte bu bağımlılığı azaltmak istiyorlar. Rusya ve Almanya, Baltık Boru Hattı'nın inşa edilmesi üzerinde anlaşmaya vardı. Rusya'ya alternatif olarak düşünülen ve Hazar Denizi ülkelerinden çıkacak doğal gazı Avrupa'ya ulaştırması planlanan Nabucco Boru Hattı Projesi de, Avrupa ülkelerinin doğalgaz konusunda Rusya'ya bağımlılığını kırmayı amaçlıyor. Ancak, doğal gaz zengini ülkelerden Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan ve İran, Rusya'nın bölgede etkisini artırması nedeniyle, projeye katılmayı reddediyor.