Eski düşman, yeni ticaret ortağı: Libya

Bundan tam 20 yıl önce, 05 Nisan 1986’da dünya, Berlin’den gelen bir haberle irkildi. Berlin’deki La Belle isimli diskotekte, gece yarısına iki saat kala, yani mekanın tıklım tıklım olduğu sırada, bir bomba patlamıştı. Patlamada, aralarında bir Türk kızının da bulunduğu üç kişi öldü, 200 kişi de yaralandı.

Saldırının ardında tüm gözler Libya’ya çevrildi. La Belle diskoteği, Amerikalı askerlerin sık sık ziyaret ettikleri bir yerdi ve o sıralar Libya ile ABD’nin ilişkisi hayli gergindi. Washington, Libya lideri Muammer Kaddafi’yi uluslararası teröre destek vermekle suçluyordu.

La Belle saldırısından iki yıl sonra, Lockerbie faciası yaşandı: İskoçya’nın Lockerbie kasabası üzerinden geçerken, Amerikan Pan-Am Havayolları’na ait bir yolcu uçağı düştü. Çoğu Amerikan vatandaşı, 259 kişi yaşamını yitirdi. Ve yine gözler Libya’ya çevrildi. Yıllar sonra Lockerbie faciasının sorumlusunun Libya istihbaratı olduğu kanıtlandı. Libya, iki gemisinin batırılmasının öcünü almak istemişti.

Libya saldırıların sorumluluğunu üstlendi

La Belle saldırısı ile ilgili dava ise 2001 yılında sonuçlandı. Davaya bakan Berlin Bölge Mahkemesi, saldırının sorumlusunun Libya yönetimi olduğuna karar verdi. Tüm bunlar olup biterken Trablus yönetimi de imajını düzeltmeye, özellikle de Avrupa Birliği ile ilişkilerini geliştirmeye çalışıyordu.

BM, Libya’ya yönelik olarak 1992 yılında başlattığı yaptırımlara 1999’da kısmı olarak son verdi. Libya lideri Kaddafi, Lockerbie saldırısının zanlılarını İskoçya’ya teslim etti, zanlılardan birisinin 27 yıl hapis cezasına çarptırılmasına ses çıkarmadı. Ve 2003 yılında Kaddafi, Lockerbie faciasının sorumluluğunu üstlendi. Buna karşılık BM, yaptırımları resmen durdurdu. Libya, ayrıca Lockerbie faciası ve La Belle’deki patlamanın kurbanlarına tazminat ödemeyi kabul etti.

Batı’ya yol açıldı

Böylece Libya, Batı’nın yolunu açtı. Almanya eski Başbakanı Gerhard Schröder, Kaddafi’yi ziyaret etti, 2004’te ise Kaddafi, Brüksel’e gitti. Bu, 15 yıl aradan sonra Kaddafi’nin Avrupa’ya düzenlediği ilk resmi ziyaretti. Avrupa ve ABD, Libya’da yatırımlarını artırdı. 2003 yılında ise Libya, toplu imha silahı üretimini durduracağını açıkladı. Washington, Libya’nın kararını, bu ülkeye yönelik olarak uygulanan son yaptırımları da kaldırarak ödüllendirdi.

Demokrasi, özgürlük ve insan hakları açısından istenilen noktada olmasa da, bugün Libya, kişi başına gelirin en yüksek olduğu Afrika ülkesi. Avrupalı ve Amerikalı şirketler burada yatırım yapmak için adeta birbirleriyle yarışıyor, turizm sektörü giderek gelişiyor.

Ancak Trablus, Libya’nın hala Washington’ın terörü destekleyenler listesinde bulunmasından şikayetçi. Böyle olunca, ABD Libya’ya resmen silah satmıyor. Avrupa ise Libya’ya karşı daha hoşgörülü. Hatta Fransa, Libya’nın barışçıl amaçlı nükleer çalışmalarında yardımcı olacak.