Fildişi Sahili'nde Fransızlar'la gerginlik

Fransa, Fildişi Sahili’nde hafta sonu çıkan gerginlikler nedeniyle eski sömürgesiyle çatışmaya girdi. Ülkede 9 Fransız askerinin öldürülmesiyle başlayan çatışmalar iç savaşa dönüştü. Bunun üzerine Fransız askerleri, Cumhurbaşkanı Jacques Chirac’ın talimatıyla ülkede sadece iki adet bulunan savaş jetlerini kullanılamaz hale getirdi.

Onbinlerce kişi, Fransız askerlerinin kontrolü altındaki Abidjan Havaalanı’nı ele geçirmek için harekete geçti, ülkedeki yabancılara ait evler yağmalandı ve Fransızlar’a ait okullar da ateşe verildi. Fransa, ülkeye 660 takviye asker gönderdi. Peki, Fildişi Sahili’nde yaşanan gerginliğin temelinde ne var? Neden halk Fransız askerlerine bu denli öfkeli?

2002 yılında başlayan gerginlik

Fildişi Sahili’nde 2002 yılında iç savaş başladığından beri Fransa ordusuna bağlı birlikler, gerillalar tarafından kontrol edilen ülkenin kuzeyi ile Devlet Başkanı Laurent Gbagbo yönetimi altındaki ülkenin güneyinde güvenliği sağlayabilmek için mekik dokuyor. 2003 yılında Fransız birlikleri isyancıların ülkenin metropolü Abidjan’a ilerleyişini engellediği ve Paris isyancılarla hükümete baskı yaptığı için barış sağlandı. Bu tarihten bu yana 4 bin Fransız askeri ile BM’nin ”mavi bereliler” olarak tanımlanan barış gücüne bağlı 6 bin asker ülkede istikrarı sağlamaya çalışıyor.

Fildişi Sahili Devlet Başkanı Gbagbo, Paris’in desteği olmasaydı görevini sürdüremezdi. Buna rağmen, Gbagbo ile Paris hükümetinin arası 2000 yılından, yani iktidara geldiğinden bu yana düzelmedi. Sorun, yine etnik anlaşmazlık Fildişi Sahili yönetimi, ülkenin kuzeyindeki halkı ”yabancı” diye nitelendiriyor ve Sudan’daki Darfur bölgesinde olduğu gibi bu bölgede etnik temizlik uygulayanlara destek veriyor.

Devlet Başkanı’na yöneltilen suçlamalar

Devlet Başkanı’na yöneltilen suçlamalar listesi, onu savaş suçu nedeniyle yargı karşısına çıkaracak kadar uzun. En önemlisi uyguladığı politikaların ülkede iki yıl önce iç savaş başlamasına yol açması. O dönemde ülkenin kuzeyindeki Müslüman halk grupları, ikinci sınıf vatandaş muamelesi gördüğünü dile getiriyordu.

Bunda haksız sayılmazlardı, çünkü seçme ve seçilme ya da mal-mülk edinme hakları yoktu. Gbagbo ve ülkenin güneyindekiler tarafından ucuz köle olarak kullanılıyorlardı. Sonuçta kuzeydekiler bu uygulamalara başkaldırdı ve ülke ikiye bölündü. Gbagbo’nun kuzeydekilere operasyonlar düzenleyen vurucu birlikleri ve milisleri bazı bakanlıklardan daha fazla bütçeye sahip.

Bu birlikler ve milisler bir süredir ülkedeki Fransızlar’la Paris yönetimini, kuzeydeki gerillara ”dostane” davranmakla suçluyor ve hükümetin isyancıları ortadan kaldırmasının önünde engel teşkil ettiklerini savunuyordu. Son dönemlerde, Fransız sivillerin Abidjan’da saldırılara uğraması ve ülkede sonuç olarak 20 bin Fransız’dan sadece 8 bininin kalması bu durumun ciddiyetini gösteriyor.

Son günlerde yaşananlar

Devlet Başkanı Gbagbo’ya bağlı birlikler, geçtiğimiz perşembe günü kuzeydeki gerillalara geniş çaplı bir operasyon başlattılar. Cumartesi günü ise Fransızlar‘a ait bir askeri üsse saldırı düzenlediler ve dokuz askerin ve bir Amerikan vatandaşının ölmesine neden oldular. Ülkede durum o kadar gerginleşti ki, Fransızlar için bir daha durumun asla normale dönmeyeceği spekülasyonları yapılıyor.

Fransız sivil ya da askerlere yönelik saldırılar dursa bile Devlet Başkanı Gbagbo, Fransızlar‘a şiddet uygulamaya can atan onbinlerce taraftarı istediği gibi yönlendirme şansına sahip. Fransa, Fildişi Sahili’ndeki politik, ekonomik ve askeri çıkarları uğruna şiddet uygulama kararı alırsa, Fransa’nın eski sömürgesi ülkede gerçekten işgalci konusuna düşebilecek.

Fildişi, iç savaş çıkıncaya kadar Batı Afrika’nın en modern ve ekonomik anlamda en iyi durumda olan ülkesiydi. Ülkenin böylesine iyi durumda olmasında, ekonomiyi Fransız firmalarının yönlendirmesin etkisi var. Gözlemciler, ancak Devlet Başkanı Gbagbo’ya uluslararası baskı uygulanması halinde ülkede şiddetin son bulacağını savunuyor.