Filistin yönetimi nasıl finanse ediliyordu?

İsrail hükümeti, Filistin özerk yönetimine her ay aktardığı 50 milyon dolar tutarındaki kaynağı dondurma kararı aldı. Bu para, İsrail’in, Filistin özerk yönetimi adına tahsil ettiği gümrük ve vergi gelirlerinden meydana geliyor. Örneğin İsrail, limanları üzerinden Filistin kentlerine giden mal ve ürünleri, Filistin özerk yönetimi adına vergilendiriyor. Oslo Barış Anlaşması uyarınca da İsrail bu maddi kaynağı Filistin’e aktarmakla yükümlü.

Aslında söz konusu 50 milyon dolar, henüz devletleşemeyen Filistin’in „normal“ diye adlandırabileceğimiz tek maddi kaynağı. İntifada’dan bu yana Filistin ekonomisi geriledi; vergi kaynaklarından yoksun Filistin Özerk Yönetimi, uluslararası toplumun yardımlarıyla faaliyetlerini yürütür hale geldi.

AB kaynaklarından 2 milyar 300 milyon Euro

Filistin özerk bölgesine 1993 yılında Oslo Anlaşması’nın imzalanmasından bu yana AB kaynaklarından 2 milyar 300 milyon Euro aktarıldı. Aynı zaman diliminde, ABD yaklaşık 1,5 milyar Euroluk ödeme yaptı. Yine pek çok Avrupa ülkesinin 1993 yılından bu yana, muhtelif miktarlarda ödeme yaptığı biliniyor. Dünya Bankası’nın hesaplamalarına göre, Filistin özerk yönetimine söz konusu dönemde aktarılan maddi kaynak, yıllık ortalama 1 milyar doları buluyor.

2003 yılında bu rakamın üçte ikilik kısmı, yani yaklaşık 600 milyon doları AB ve bazı Avrupa ülkeleri tarafından karşılandı. ABD 220 milyon dolar, Arap ülkeleri de 120 milyon dolar civarında yardım yaptılar. 120 milyon dolarlık bir miktar ise Dünya Bankası’na bağlı özel bir fon üzerinden Filistin özerk yönetimine aktarıldı. Bu rakamlar göz önüne getirildiğinde, dünya üzerinde en çok yardım alan halkın Filistinliler olduğu anlaşılıyor.

Aslında Filistin’e yardım uzun yıllar önce bir geleneğe dönüştü: İsrail devletinin kuruluşundan bugüne, BM Filistinli Mültecilere Yardım Kuruluşu (UNRWA), milyonlarca Filistinliye yardım sunuyor. Pek çok Filistinli, uluslararası toplumun kendilerine yardım etme mecburiyetinde olduğu inancında. Buna karşılık uluslararası toplum da Filistin’in yeniden yapılandırılması ve devlet aygıtlarının inşaasına şimdiye kadar istekle katkıda bulundu; bunun bölgedeki barış sürecini olumlu yönde etkileyeceğini öngördü. Ancak bu bakış açısı Filistin genel seçimlerinde sandıktan çıkan sonuçla biraz sarsıldı.

Yardımlar uzun süredir tartışılıyordu

Filistin özerk yönetimine yapılan yardımın anlam ve etkisi yıllar önce sorgulanmaya başlamıştı. İsrail yönetimi, yaptığı ödemelerle Avrupa Birliği’nin terörist faaliyetleri desteklediğini, hatta Yahudi karşıtı ders kitaplarına kaynak aktardığını iddia etmişti. İddialar Avrupa Birliği tarafından araştırılmış, ancak doğrulanmamıştı. Aynı şekilde yardım paralarının yurtdışında gizli banka hesaplarına yönlendirildiği, büyük yolsuzluk olaylarının yaşandığı iddiaları da doğrulanamamıştı. İddialar gündemdeyken Filistin özerk yönetiminin mali organizasyonunda yapılan reformlar Brüksel’i hoşnut etmiş ve ödemelerin yapılmasına devam edilmişti.

Avrupa Birliği’nin şimdi İsrail ve Amerika Birleşik Devletleri’ni örnek alıp Hamas’ın seçim zaferini gerekçe göstererek yardımı dondurması, Filistin’in maddi durumunu son derece olumsuz etkileyecek. Ancak Brüksel’in atacağı bu adım, Filistin’de İran etkisinin artışına yol açacak. İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, Hamas’ın zaferini „tatlı hediye“ olarak değerlendirmişti. Yaptırımların gündeme gelmesi durumunda Tahran yönetimi maddi yardım için devreye girecektir.