Fransa ve Cezayir arasında tarih gerginliği

Avrupa 8 Mayıs 1945'te II. Dünya Savaşı’nın sona ermesinin yıldönümünü kutlarken, Cezayir Devlet Başkanı Abdülaziz Buteflika ile sivil toplum örgütlerinin Fransa'yı Cezayir'de "katliam yapmakla" suçlaması Paris'te şok etkisi yarattı.

Katliamların 60. yıldönümü nedeniyle Setif’te bir konuşma yapan Cezayir Cumhurbaşkanı Abdülaziz Buteflika, 60 yıl önce Setif'de bağımsızlık yanlısı gösteri yapan Cezayirliler’in üzerine ateş açan Fransız askerlerinin, 45 bin kişiyi öldürdüğünü hatırlatarak Fransa'ya "sorumluluğunuzu kabul edin" çağrısı yapmıştı. Fransa ise bu olaylarda 20 bin Cezayirli'nin hayatını kaybettiğini iddia ediyor. Katliamın yıldönümü Paris'te yapılan bir yürüyüşle de kınandı.

Tarihçilere havale

Cezayir Cumhurbaşkanı Buteflika'nın beklenmedik şekilde yaptığı açıklamaya ilk yanıt Dışişleri Bakanı Michel Barnier'den geldi. Barnier, Cezayir'de yayınlanan El Vatan gazetesine yaptığı açıklamada, iki ülke tarihcilerinin "arşiv çalışması" yapmalarını önerdi. Barnier, iki ülke arasında ortak bir gelecek inşa edilebilmesi ve "acı dolu" sayfaların unutulması için "tarihcilerin inceleme yapması" gerektiğini söyledi. Fransa Dışişleri Bakanı, Cezayir olayları ile ilgili olarak Fransız arşivlerinin tarihçilere açık olduğunu hatırlattı.

Fransa'nın Cezayir Büyükelçisi Hubert Colin ise birkaç ay önce yaptığı açıklamada, Setif katliamının "bağışlanamaz bir trajedi" olduğunu itiraf etmişti. Ancak Cezayir Cumhurbaşkanı Buteflika, Büyükelçi’nin bu açıklamasını yeterli bulmayarak "Cezayir halkının Fransa’dan, daha inandırıcı jestler beklediğini" belirtti.

Mezarlık teftişi

Cezayir olaylarıyla ilgili açıklamalardan rahatsız olan Fransız hükümeti, Dışişleri Bakan Yardımcısı Renaud Muselier'i bugün apar topar Cezayir'e gönderdi. Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada Bakan Yardımcısı Muselier'in Cezayir'de Fransız şehitliklerini tek tek ziyaret ederek onarılması gereken mezarları tespit edeceği belirtildi.

Muselier'nin ayrıca, Cezayir Dışişleri Bakanı Muhamed Bedjaoui ile başkent dışında görüşerek, Cezayir Cumhurbaşkanı’nın açıklamasından duyulan rahatsızlığı dile getirmesi bekleniyor. Fransız Bakan, bu yıl iki ülke arasında imzalanması beklenen "dostluk anlaşması" konusunda da görüşmelerde bulunacak. Fransa'nın Cezayir olayları konusundaki sesizliğini bazı Fransız bilim adamları "cezayir bizim tabumuzdur" diye yorumluyor.

1830'dan 1962'ye kadar 132 yıl Cezayir'i yöneten Fransa ile Cezayir arasında yaşanan olaylar tarihin en karanlık sayfalarından biri olarak biliniyor. 8 Mayıs 1945’te, Fransız ordusu Cezayir’in doğusunda çıkan Fransa karşıtı gösterileri bastırmak için Setif ve Guelma şehirlerine havadan ve karadan saldırı düzenledi. Cezayir hükümeti, birkaç gün devam eden bastırma harekatında 45 bine yakın Cezayirli’nin öldüğünü savunurken Fransız tarihçiler ölenlerin 20 bin civarında olduğunu iddia ediyor. Fransız siyasetçiler, Cezayir’in bağımsızlığını kazandığı 1962’den bu yana iddialar karşısında sessiz kalıyor.